Zamirler, tek başlarına anlamları olmayan nesneleri temsil ya da işaret yoluyla karşılayan kelimelerdir. Nesnelerin isimleri değildirler ve geçici olarak o isimlerin yerini tutarlar. Zamirler, kendilerinden sonra gelen kelime ya da kelime gruplarına ilgi hâli eki alarak bağlanırlar. Çağatay Türkçesi döneminde kullanılan şahıs zamirleri, min, sin, biz, siz; işaret zamirleri, bu, ol’ dur. Çağatay Türkçesinde üçüncü şahsı ifade eden şahıs zamiri yoktur; yerine işaret zamiri ol kullanılmaktadır. Şahıs zamirlerinin ilgi hâli eki almış şekilleri meniÆ / miniÆ; seniÆ/ siniÆ; bizniÆ, sizniÆ; işaret zamirlerinin ilgi hâli eki almış şekilleri munıÆ / munuÆ, anıÆ / alarnıÆ’dır. Bir dilin ana dil olduğunu gösteren ölçütler arasında sayı adları, sayı sistemi, vücut ve organ isimlerinin dışında şahıs zamirlerini de saymak mümkündür. Bu çalışmada, dili ana dil yapan ölçütlerden şahıs ve işaret zamirleri incelenmiş, bu zamirlerin Çağatay Türkçesi döneminde kullanılan şekilleri olan miniÆ, siniÆ; biziÆ ve işaret zamirlerinden olan ve şahıs zamiri olarak kullanılan anıÆ ile işaret zamiri munuÆ’ın iyelik eki almış kelimelerle tamlama şeklinde kuruluşu ve edatlarla kullanımı değerlendirilmiştir. Bu zamirlerin, tamlama ve edatlarla kullanımlarına ilişkin örnekler için, Çağatay Türkçesinin klasik döneminde eser veren, Ali Şîr Nevâyî’nin divan ve mesnevileri ile Hüseyin Baykara ve Lutfî’nin Divan’ı taranmıştır.

Pronouns are the words that substitute for objects either through pointing to them or taking place of them. Pronouns are meaningless when they are not used in a context but alone. They are not the names of objects but they substitute for them. They can be made interrelated to the nouns or noun phrases that come after them using possessive suffixes. Personal pronouns and demonstrative pronouns which were used in Chagatai Turkish are “min, sin, biz, siz” and “bu, ol” respectively. There is no third singular personal pronoun in Chagatai Turkish: the demonstrative pronoun “ol” is used in place of it. When personal pronouns take relative pronoun, they become “meniÆ / miniÆ; seniÆ/ siniÆ; bizniÆ, sizniÆ”, when demonstrative pronouns take relative pronoun, they become “munıÆ / munuÆ, anıÆ / alarnıÆ”. Among the criteria that a native language (mother-tongue) should have, apart from names of numbers, systems of numbers, names of body and organs, personal pronouns can also be counted. In this study, miniÆ, siniÆ and biziÆ which are the forms of personal pronouns and demonstrative pronouns which are one of the criteria that makes a language ‘a native language’ and which are used in Chagatai Turkish and anıÆ which is one of demonstrative pronouns and which can be used as personal pronoun and use of munuÆ with words which are attached to possessive suffix in a construction and its use with prepositions are examined by giving some samples of couplets from divan and masnavi of Ali Şîr Nevâyî and from divan of Hüseyin Baykara, who created some works in Chagatai Turkish.