Türkçe ve Farsçada nezaket stratejilerine ait iltifatlar, iyi dilekler ve saygı gösterme ifadeleri bu araştırmanın konusudur. Penelope Brown ve Stephen C. Levinson'un modeline göre nezaket kuramının temelinde Erving Goffman'ın teorisinden alınmış olan itibar kavramı („face“) bulunur. İki boyutu olan itibar, belirli bir etkileşim sırasında başka bir bireyin kendisine verdiği bir imajdır ve bir maske gibidir. Birinci boyutu, olumlu itibar („positive face“) olup kişinin toplum tarafından, en azından bazı bireyleri tarafından onaylanma, hoşlanma, kabul görme ve onlarla sosyal ilişki kurma isteğidir. İkinci boyutu ise olumsuz itibar („negative face“) olup bir kişinin itibarının tutmayacağı bir eyleme zorlanmaması, güç duruma sokulmaması, özerk olma, saygı gösterme isteğidir. Söz konusu teoriye göre bir toplumun üyesi olarak her kişi diğer kişinin itibarını korumaya çalışmaktadır. Konuşmacılar, dinleyicilerin sosyal statü farklılıklarına ve kültür baskısına uygun bir nezaket stratejisi seçmektedirler. Ayrıca uygun nezaket stratejisinin seçilmesi itibarın boyutuna da bağlıdır. Buna göre şu dört nezaket stratejisi („politeness strategies“) mevcuttur: olumlu nezaket stratejileri („positive politeness strategies), olumsuz nezaket stratejileri („negative politeness strategies“), dolaysız („bald on record“) ve dolaylı, „kaçınmacı“ („off record“) nezaket stratejileri. Olumlu nezaket stratejileri konuşmacı ile dinleyici arasındaki işbirliğini ve yakınlığı vurgulayarak dayanışma ve uyumu sağlar. Olumsuz nezaket stratejileri ise dinleyici üzerindeki dayatmaları en aza indirirken saygı göstermeyi içerir, dinleyiciyle aralarındaki mesafeyi vurgular. İltifatlar ve iyi dilekler olumlu nezaket stratejilerinin en iyi temsilleridir. Çünkü bu ifadeleri kullanarak konuşanlar dinleyenlere onaylama ve sempati, onların isteklerini, ilgi alanlarını fark ettiklerini göstermektedir. İki farklı dil ailesinden gelen Türkçe ve Farsçada iltifatlar, iyi dilekler ve saygı göstermenin dağılımı ve onları oluşturan dilsel araçlar bu araştırmanın odak noktasıdır. Onların gerçekleştirilmesinde görülen bazı farklılıklara rağmen ilginç benzerlikler de dikkat çekmektedir. Diğer taraftan iki söz konusu dilin birisinde bulunan bazı iyi dileklerin diğer dile uygun çevirisini bulmanın mümkün olmadığı da görülebilir. Sonuçta bu tür araştırmalar yalnız diğer dilleri değil, diğer kültürleri anlamakta da yardımcı olabilir.

This paper presents an analysis of compliments, good wishes and giving deference as politeness strategies in Turkish and Persian. The study of realizations of politeness strategies in Turkish and Persian presented in this paper begins with pan-cultural interpretability of politeness phenomena. The most efficient tools for the analysis of most commonly discussed speech activities (requests, apologies, compliments) is Brown and Levinson’s model. According to this model “face” is theoretical construct which was taken from the work of Erving Goffman. Face is the public self – image and consists of two aspects: positive face as the positive consistent self – image or “personality”, and negative face as the basic claim to freedom of action and freedom from imposition. In general people cooperate to maintain face in interaction and such cooperation is based on the mutual vulnerability of face. Any rational agent will seek to avoid these face-threatening acts or will employ certain strategies to minimize the threat: bald on record (without taking any repressive action), positive politeness (strengthen solidarity and rapport between speaker and listener expressing approval and sympathy with listener - using various means like compliments, intimate address forms), negative politeness (the aim is to avoid imposing on the hearer, using hedges, diminutives, apologies) and off record strategies (using hints, metaphors or other devices to sound deliberately ambiguous). Compliments and good wishes represent positive politeness strategies in the best way. By using compliments the speaker shows that he/she has noticed something about the hearer and that he/she approves of it. Good wishes are expressions of care and sympathy for the hearer. In this paper we analyze distribution and language devices of compliments and good wishes in Persian and Turkish, which belong to two different language families. Although differences have been noticed in these two languages as regards the realization of compliments and good wishes, there are also interesting similarities. A study of this kind helps not only in understanding different languages but different cultures at the same time.