Bu makalede, Mardin Müzesi’nde yaptığımız araştırma da karşılaştığımız iki sikke ele alınmıştır. Biri gümüş, diğeri bakır olmak üzere iki farklı madenden imâl edilmiş sikkelerin yazıtları okunduğunda, bunların Moğol Kağanı Olcaytu Han’a ait oldukları anlaşılmıştır. Bu yazıtların, Olcaytu Han’ın yaşamına dair bilgiler veren dönem kaynaklarındaki anlatımlarla da paralellik arz ettiği görülmüştür. Dönem kaynakları Olcaytu Han’ın Müslüman olma sürecini ayrıntılı ele almışlardır. Bu bağlamda ilk tanıttığımız 704/1304 tarihli gümüş sikke Olcaytu Han’ın Müslüman oluşundan sonra basılmıştır. Ve bu sikkede Raşid halifenin (4 halife) isimleri anılmış, onlara selam edilmiş, böylece Ehl-i Sünnet (Sünnî) bir tavır ortaya konulmuştur. Fakat Olcaytu Han’ın renkli dini hayatı içinde bu Sünnî anlayışı çok uzun sürmemiş, çok yakın bir zamanda Şiî mezhebini tercih serüveni başlamıştır. İkinci tanıttığımız bakır sikke, Olcaytu Han’ın Şiî olduktan sonraki uygulamalarının ipuçlarını taşımaktadır. Olcaytu Han bu sikke üzerine yazdırdığı “Aliyyenveliyullah” ibaresiyle, sikkeyi adeta bir Şiî propaganda malzemesine dönüştürmüştür. Dahası dönem kaynakları, Olcaytu Han’ın sadece paralara Aliyyenveliyullah yazdırmakla yetinmeyip, hâkim olduğu beldelerde dört bir tarafa gönderdiği fermanlarla Ezana “Hayye ale’l-Hayrü’l Amel” ibaresini eklenmesini emrettiğini, sikkelerin üzerinden sahabenin adını çıkartarak, 12 Şiî imamının isimlerini yazdırdığını da nakletmektedir. Konu ayrıntılı incelendiğinde, Olcaytu Han’ın hanedan gücünü bir Şiî propagandasına dönüştürme hedefinin temelinde -kendi mezhebi evrilişi gibi- tebâsının da değişmesini arzulaması yattığı görülmektedir. Fakat Moğollar ekseriyeti Sünnî olan bir tebâya sahiptiler ve bu gibi eylemler halk tarafından üzerlerinde iktidar baskısı olarak algılanmıştır. Hatta bu mezhep değişikliğine zorlama sonucunda halk Bağdat ve Şiraz gibi önemli merkezlerde, sert direnişle karşılık vermiştir.

In this article, two coins, which we detected during a research in Mardin Museum, have been studied. One of such coins was made of silver, and the other one was made of copper. When the inscriptions on such coins were read, it was seen that they belong to the Mongol Khan Olcaytu. The coin inscriptions are in parallel with the periodical resources giving information about the life of Olcaytu Khan. The resources of the period have told the process of Olcaytu Khan becoming Muslim in a very detailed manner. The silver coin in the museum, dated 704/1304, was minted after Olcaytu Khan had become Muslim. On this coin, names of Caliph Rashid (4 caliphs) were mentioned, they were saluted, and accordingly an attitude of followers of sunnah was put forward. However, such Sunni attitude did not last long within colourful religious life of Olcaytu Khan, and the adventure of preferring the Shia sect started soon. The second coin, which is copper, bears the clues of practices made after Olcaytu Khan become Shia. Olcaytu Khan transformed such coin into a Shia propaganda material with the statement of Aliyyenveliyullah. Resources of the period state that Olcaytu Khan not only wrote Aliyyenveliyullah on the coins, but also added “Hayye ale’l-Hayrü’l Amel” statement in the adhan, by means of imperial orders sent to all dominated regions. He excluded the name of companion of Prophet Mohammed from the coins, and wrote names of 12 Shia imams. The reason why Olcaytu Khan transformed his imperial powers into Shiah propaganda is that he wanted to change his subjects just like his own transformation. But Mongol subjects were mainly Sunni, and such kind of actions were perceived by the people as power pressure. As a result of such force into change of sect, the people resisted severely in important centres such as Baghdad and Shiraz.