Anadolu (Osmanlı) sahasının ilk Gülistan Tercümesi, II. Murat dönemi ālimlerinden olan Mahmūd bin Kādì-i Manyās tarafından yazılmıştır. Manyās Kadısıoğlu veya Manyāsoğlu olarak da bilinen Mahmūd bin Kādì-i Manyās’ın Aʿcebü’l-ʿÜccāb adlı bir eseri daha vardır. Türkiye ve Türkiye dışındaki kütüphanelerde 11 nüshasını tespit ettiğimiz bu eserin en eski nüshası 841 tarihlidir. Aʿcebü’l-ʿÜccāb, ansiklopedik mahiyette bir eser olup üç baptan oluşmaktadır. Bu baplar fıkıh, hesap ve türlü maden ve bitkilerin anlatıldığı konuları içermektedir. Eserin ikinci babındaki el-Mesāʿili’l-Ḥisābiyye (Hesap Meseleleri/Hesaba İlişkin Konular) bölümü bilim tarihçileri tarafından Osmanlı sahasındaki ilk Türkçe matematik risālesi/makalesi olarak kabul edilmektedir. Eserdeki bu bölümde iki konu işlenmiştir. Birincisi aritmetikte basamak sistemlerinin anlatılmasına yöneliktir ve ikincisi Hesap İlimlerinin Nadirleri başlığı altında özel birkaç problem hakkındadır. Bu ikinci kısımda Fatih dönemi sonrasındaki eserlerde görülen havuz, hız ve genel aritmetik problemlerinin yanı sıra 19. yüzyıl Osmanlı matematiğinde uygulamalarını gördüğümüz hesap eğlenceleri veya hesap oyunları adıyla geçen zihin problemlerine de yer verilmiştir. Makaleye konu olan hesap bölümü, Türk dili alanı yanında matematik, muhasebe ve bilim tarihi alanlarını da ilgilendirdiğinden kullanım alanının genişletilmesi hedeflenmiş ve mevcut nüshaları karşılaştırılmıştır. Çalışmamızda, Mahmūd bin Kādì-i Manyās’ın Aʿcebü’l-ʿÜccāb adlı eserinin en eski tarihli nüshasının hesap bölümü (Princeton Üniversitesi Kütüphanesi nüshası, 841, 15a-26a) tanıtılmış, yazar, eser ve eserin mevcut nüshaları hakkında genel bilgiler verildikten sonra, terim varlığı bakımından incelenmiştir.

The first translation of Gülistan in the Anatolian (Ottoman) lands was prepared by Mahmūd bin Qādī-i Manyās a scholar active during Murad II’s reign. Mahmūd bin Qādī-i Manyās, known also as Manyās Kadısıoglu or Manyāsoglu, had penned another work, the object of this study, Aʿjabu'l-ʿujāb whose oldest manuscript — there are 11 copies of it in different libaries in and outside Turkey — dates back to 841. The work is of encyclopedic nature and consists of three sections which cover jurispurdence (fiqh), arithmetic as well as various issues on minerals and plants. The second part of the work, al-Mesāil al-Khisābiyya (Problems concerning accounting), is qualified by the historians of science as the first Turkish Mathematics treatise written in Turkish in the Ottoman lands. Two topics are covered in this section. The first is consecrated to the description of the decimal system and the other is about several mathematical questions and their solution. In this second part, besides the pool, speed and general arithmetic problems encountered mostly in mathematical works prepared during and after Mehmed II’s reign, there are also recreational mathematical problems, which started to recirculate during the late 19th century Ottoman modern mathematics and which were classified as recreational mathematics. The second section on arithmetic does not only interest the Old Anatolian Turkish but the histories of mathematic, accounting and sciences as well. Therefore, we have aimed to obtain a wider audience for this treatise’s reception and an edition of the text is presented in this perspective basing on its oldest manuscript (Princeton University Library Copy, 841, 15a-26a). After a general introduction about the author, the work and its manuscript copies of the arithmetic section of Aʿjabu'l-ʿujāb as well as a glossary of the latter is given.