XVIII. asır şairlerinden Erzurumlu Rahmî (ö. 1808/09) Klâsik Türk edebiyatı dairesinde yetişmiş, devrinin önde gelen âlim şairlerinden biridir. Erzurum’da dünyaya gelen şair çocukluğundan itibaren iyi bir eğitim görmüş, İstanbul’da muhtelif medreselerde müderrislik vazifesinde bulunmuştur. Söz konusu vasfından dolayı devrinde “Hoca Rahmî” olarak zikredilen şair, 1223/1808-09 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Mutasavvıf kimliğinin yanı sıra ilmî yanı da kuvvetli olan şairin şiiri, tasavvufî mahiyette olup şair daha çok na‘t, münâcât, ilâhî nazım şekilleri ile manzumeler kaleme almıştır. Şairin Dîvân, Refîk-ı Tarîk, İnşâ-yı Mergûb ve Avâmil-i Âtîka olmak üzere dört eseri bilinmektedir. Şüphesiz şairin en meşhur eseri Dîvân’ıdır. Mevcut bilgilerden hareketle Dîvân’ın yurtiçi ve yurtdışı kütüphanelerinde kayıtlı üç nüshası bilinmektedir. Ancak yaptığımız araştırmalar sonucunda iki nüshanın Erzurumlu Rahmî’ye ait olmadığı, Rahmî mahlaslı başka şairlere ait olduğunu tespit ettik. Türkiye nüshası olduğu düşünülen; “Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Türkçe Yazmalar No:508/2”de Erzurumlu Rahmî adına kayıtlı Mecmūʿa-i Eşʿār isimli yazma muhtasar Dîvân’ın Erzurumlu Rahmî’ye ait olmadığını tespit ettik. “Seyret o mahı mihr ü felek söyledim saña Ḥüsn-i perile reşk-i melek söyledim saña” matlalı ilk gazel Fatin Tezkiresi’nde yukarıda bahsettiğimiz Kırımlı Rahmî adına kayıtlıdır. Bahsi geçen kütüphaneden nüshaları bizzat tedarik ederek yaptığımız araştırmalar sonucunda bu eserin elimizdeki müellif hattı dîvânla benzerliğinin olmadığı sonucuna vardık. 19 varaklık bir gazel seçkisi olan bu eserin Kırımlı Rahmî’ye ait olduğu kesindir. Bu yazıda Erzurumlu Rahmî’nin hayatı, edebî şahsiyeti ve eserlerinden bahsedilecek; akabinde Dîvân’ın tavsifi, şekil ve muhteva hususiyetleri ile Dîvân’dan örnekler sunulacaktır. Anahtar sözcükler: Eski Türk Edebiyatı, Dîvân Şiiri, Erzurumlu Rahmî, Dîvân.

One of the 18th-century poets Erzurumlu Rahmi (d. 1808/9), was grown in the Classical Turkish Literature epoch, and one of the outstanding poets of his era. He was born in Erzurum. He had had a good education since his childhood and worked as a muderris in different madrasas in Istanbul. Because of his muderris quality, he had been called as “Hoca Rahmi” in his period. He died in 1223/1808-09 in Istanbul. He had a strong mystic identity as well as his knowledge. The poet whose poems were mystical, wrote out eulogy, münacat, hymn mostly. His four opuses, which are Divan, Refîk-ı Tarîk, İnşâ-yı Mergûb ve Avâmil-i Âtîka, are known. Beyond the doubt, his most famous opus is his Divan. Available information states that there are three episodes that are registered in domestic and overseas records. However, at the end of our researches, we confirmed that those two episodes do not belong to Erzurumlu Rahmi, instead they belong to other poets whose pseudonyms were “Rahmi”. There is a record in the “Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Türkçe Yazmalar No:508/2” which is considered the edition of Turkey. Nevertheless, this brief manuscript, Mecmūʿa-i Eşʿār, which is registered with the name of Erzurumlu Rahmi, does not belong to Erzurumlu Rahmi. In the Fatin Tezkiresi, the first ode whose first couplet is; “Seyret o mahı mihr ü felek söyledim saña Ḥüsn-i perile reşk-i melek söyledim saña” is recorded with the name of Kirimli Rahmi who has been mentioned above. We, by ourselves provided the editions from above-mentioned library. We decided that this work is not similar with the author edited Divan we have. It is certain that this edition which is the 19-leaf anthology of ode belongs to Kirimli Rahmi. In this article, Erzurumlu Rahmi’s life, literary personality, and opuses will be mentioned. Then specimens of his Divan will be presented along with Divan’s definition, poetic and content features.