Kiplik/kip, zaman ve görünüş ile birlikte bir fiil kategorisidir. Evrensel tipolojik incelemelerde kip ve kiplik birlikte ele alınan kategorilerdir. Kerimoğlu (2010) kip ve kipliği birbirinden tamamen farklı birer kategori olarak düşünmenin doğru olmadığı görüşündedir. Kip ve kiplik arasındaki ilişkinin parça-bütün düzeyinde bir ilişki olduğu ve temelde bir farklılıktan ziyade kapsamlılıktan söz etmenin doğru olacağı görüşündedir. Kip ve kiplik arasında işlev bakımından bir farktan ziyade, kapsam bakımından bir fark vardır (Kerimoğlu, 2010:71). Son yıllarda kipliğin tipolojik bir parametre olarak kullanıldığı ve dillerin kiplik bakımından incelenerek tüm dünya dillerini kapsayacak kiplik sınıflandırmalarının önerildiği çalışmalar yapılmaktadır. Palmer (2001) de bu çalışmalardan biridir. Palmer (2001) kipliği “önerme” ve “eylem” olmak üzere iki ana başlığa ayırır. Önerme kipliği içerisinde “bilgi” ve “kanıt” kipliklerine yer verir. Bilgi kipliği “olasılık, çıkarım ve varsayım”; kanıt kipliği de “aktarım ve duyum” kategorilerinden oluşur. Gerçekleşmemiş ve gerçekleşme ihtimali olan eylemleri konu edinen “eylem kipliği” ise “yükümlülük” ve “devinim” alt başlıklarına ayrılır. Yükümlülük “izin, zorunluluk ve emir”; devinim ise “yeterlilik ve gönüllülük” kategorilerini içerir. Bu çalışmada Türkçe ders kitaplarında yer alan çeşitli metin türlerinde –(y)AcAk biçimbiriminin işaretlediği kiplik alanlar belirlenmiştir. Çalışmada –(y)AcAk biçimbirimi ile ilgili yapılan diğer çalışmalara da yer verilerek Türkçede –(y)AcAk biçimbiriminin çeşitli görünümleri ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgular neticesinde –(y)AcAk biçimbiriminin bilgi, kanıt ve yükümlülük kategorilerini işaretlediği görülmüştür. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar gerek anadili olarak gerekse yabancı dil olarak Türkçenin öğretimine katkı sağlayacaktır.
Modality/modal is a verb category along with tense and aspect. In universal typological examinations, mood and modality are categories that are considered together. Kerimoğlu (2010) adopts the view that mood and modality should not be taken as completely different categories. He argues that the relationship between mood and modality is that of a piece-whole level, and is about comprehensiveness rather than a basic difference. There is a difference between mood and modality in terms of scope, rather than function (Kerimoğlu, 2010:71). In recent years, studies have been conducted in which modality was used as a typological parameter and modality classifications were proposed in a way to cover all world languages by examining languages in terms of modality. In one of these studies, Palmer (2011) divides modality into two main groups as “proposition” and “event”. Within propositional modality, he includes “epistemic” and “evidential” modalities. Epistemic modality consists of the categories “speculative, deductive and assumptive”, while evidential modality contains “reported and sensory”. “Event modality” that focuses on the events that have not occurred, or have the possibility to occur is divided into the categories “deontic” and “dynamic”. Deontic includes “permissive, obligative and commissive”, whereas motion has the categories “ability and volitive”. In this study, the modalities marked by the morpheme “–(y)AcAk” in various text types included in Turkish coursebooks. By reviewing other studies on the morpheme “–(y)AcAk”, it was aimed to reveal various aspects of this morpheme in Turkish. In the light of the findings –(y) AcAk morpheme marks the categories epistemic, evidential and deontic. The results obtained from this study can contribute to teaching Turkish as either a first language or a foreign language.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.