Türk siyasi tarihinin son elli yılına damgasını vurmuş olan Milli Görüş hareketinin doksanlı yıllarda iktisadi sorunlara çözüm önerisi olarak ortaya attığı Adil Ekonomik Düzen (AED) teorisi detaylı incelendiğinde esasında yeni ve özgün bir iktisadi sistem önermesidir. AED teorisine göre bugün karşılaşılan sorunlar yanlış zemin üzerine bina edilmiş olan iktisadi sistemlerden kaynaklanmaktadır. Teoriye göre iktisadi sistemler dünya görüşleri çerçevesinde ve hak anlayışı temelinde ele alınmalıdır ve ana kategoride ikiye ayrılmaktadır. Bunlar Tevhidi (Hakkı Üstün Tutan) dünya görüşü ve Tağuti (Kuvveti Üstün Tutan) dünya görüşüdür. Düşünce sistemlerinden olan liberalizm ve kolektivizm ile bunların iktisadi sistem yansımaları olan kapitalist ve sosyalist sistemler kuvveti üstün tutan dünya görüşü merkezinde şekillendirilmiş sistemlerdir. Yanlış hak anlayışınsa sahip olan kuvveti üstün tutan dünya görüşüne göre kaynaklar kıttır ve kıt olan kaynaklardan faydasını maksimize etmek isteyen insanlar arasında mücadele kaçınılmazdır. Bu mücadele kendisini kapitalist sistemde çıkar çatışması kapsamında gösterirken, sosyalist sistemde sınıf çatışması şeklinde göstermektedir. Doğru hak anlayışına dayanan, Hakkı üstün tutan dünya görüşüne göre ise; dengeli olan kaynaklar arasında insanların ihtiyaçları doğrultusunda çıkar paralelliği kuracakları, karşılaştıkları sorunları ortaklıklar kurarak çözecekleri ifade edilmektedir. Bu dünya görüşü çerçevesinde Ortaklık Ekonomisine dayanan Adil Ekonomik Düzen teorisi; ekonomi-iktisat terimlerindeki farklılıklardan başlayarak, temel iktisadi kurumların tespiti, bu doğrultuda üretim faktörlerinin ve içeriklerinin baştan tanımlanması ve piyasaların işleyiş özellikleri ile yeni ve farklı bir iktisadi sistem özellikleri taşımaktadır. Bu çalışmada, öncelikle dünya görüşleri izah edilmekte, devamında Hakkı üstün tutan dünya görüşü merkezinde şekillendirilmiş olan “Adil Ekonomik Düzen” teorisi ve teorinin cari sistemlerden kapitalizm ve sosyalizmle artık değerin paylaşımı bağlamında karşılaştırılması yapılmıştır.

The theory of Just Economic Order (JEO) is the theory-model advocated in the economic field by the Milli Gorus movement which is one of the basic determinants of the Turkish political history and it is a proposition of new economic system beyond the ordinary election promises with respect to its content. According to the JEO theory, the problems faced today are caused by the economic systems built on a wrong ground. According to the theory, the economic systems should be taken into consideration within the framework of mentality/worldview and on the basis of the sense of right. The world views are divided into two main categories. Right Based (Tevhidi, unity based) world view and Power/Force Based (Taghut based) world view. Among the thought systems, liberalism and collectivism, and their reflections in the economic system i.e. the capitalist and socialist systems are shaped around the power/force based world view. According to the power based world view, resources are scarce and it is inevitable to have a struggle between the people who wish to maximize the benefits from the scarce resources. This struggle manifests itself as a conflict of interest in the capitalist system and as a conflict of class in the socialist system. According to the right based world view referring to the correct understanding of right, people would establish parallel interests among the balanced resources in line with the needs of people and solve the problems by creating partnerships. Within the scope of this world views, the theory of Just Economic Order based on Share (Partnership) Economy bears the features of a different economic system by the assignment of financial institutions starting from the meaning of the concepts economy and finance, reorganization of the production factors and shaping of the markets. Within the scope of the study, the theory of “Just Economic Order” is compared to the current systems with a focus on the world views and the perspective offered by the order on the sharing of the surplus value.