Bu makalede, sadece Rumeli bölgesinin değil Osmanlı İmparatorluğu’nun da en önemli vilayetlerinden olan Edirne ile Selanik’in mali yapıları ve performansları, 1864-1913 dönemi için karşılaştırmalı biçimde analiz edilmektedir. Çalışmada, Tanzimat’tan itibaren mali ve idari alanda yaşanan dönüşümün, Edirne ve Selanik vilayetlerine ne ölçüde yansıdığı tartışılmıştır. Ayrıca merkez maliyesiyle taşra maliyesi arasındaki hukuki, idari ve mali bağımlılığa vurgu yapılmış; vilayet idarelerine 1913 yılına kadar tüzel kişilik verilmemesinin merkez ve taşra maliyelerinde önemli sorunlara sebep olduğu öne sürülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre, Tanzimat politikalarının devamı olarak yapılan mali-idari reformlar ve vergi kanunları, merkezi idarenin diğer birçok vilayete göre nispeten kontrolü altında olan bu iki vilayette dahi karşılığını bulamamıştır. Araştırma döneminde Edirne ve Selanik vilayetlerinde genel anlamda mali yapı, sağlıklı ve sürdürülebilir bir görünüm sergilememiştir. Bu bağlamda, her iki vilayette de 1864-1913 döneminde en fazla vergi veren kesim ziraatçılardır. Verginin konusu tarımsal üretimden kişisel servet ve gelir konusuna taşınamamış, yani vergi kişiselleştirilememiştir. Sonuçta tüzel kişiliğin yokluğu, teknik yetersizlikler, tahsilat kadrosunun yetersizliği, yolsuzluklar, asayiş sorunları, savaş ortamı, kuraklık, kıtlık, ekonomik kriz gibi karmaşık ve birbiri içine geçmiş sorunlar sebebiyle Edirne ve Selanik’in mali performansları düşük ve istikrarsız trendlere sahip olmuştur. Dönem boyunca her iki vilayetin kamu harcama kalemlerinde gerçek artışlar yaşanmış, bununla birlikte artan harcamaları finanse edecek yeterli gelir toplanamamıştır.

In this article, the financial structures and performances of Adrianople and Salonica, two of the most important provinces of the Ottoman Empire are analyzed comparatively for the period of 1864-1913. In the study, the reflections of the transformation, which took place since Tanzimat (Reorganization) in the fiscal and administrative area, on Adrianople and Salonica were discussed. In addition, it emphasized the legal, administrative and financial dependency between the central and provincial finance, and it was suggested that the lack of legal entity of provincial administrations until 1913 caused serious problems in the central and provincial finances. According to the results of the research, the fiscal-administrative reforms and tax laws, which were the continuation of Tanzimat policies, had not found a response even in these two prominent provinces under the control of central government. The financial structure in general in Adrianople and Salonica provinces did not show a healthy and sustainable appearance in the period of 1864-1913. In both provinces, during this period, the most tax-payers were agriculturists. The issue of taxation could not be transferred from agricultural production to personal wealth and income, so the tax could not be personalized. As a result, financial performances of Adrianople and Salonica have had low and unstable trends due to complicated and intertwined problems such as absence of legal entity, technical insufficiency, inadequacy of tax collection staff, corruption, security problems, wars, drought, famine and economic crisis. During the period, both provinces experienced real increases in public spending. However, there was not enough revenue to finance the increased public spending.