Tasavvuf ve edebiyatın önem verdiği hususlardan biri olan aşk, tasavvufun da etkisiyle edebiyatta, “hakikî” ve “beşerî” aşk olarak iki şekilde ele alınıp işlenmiştir. Bu doğrultuda âşık olunan varlık da ayrıma tabi tutulmuştur. “İdealize edilmiş (İlâhî/soyut)” ve “yarı idealize edilmiş (mecazi-beşerî)” sevgili tipi olmak üzere başlıca iki kategoride değerlendirilen sevgili, mecazdan hakikate doğru seyrinde birçok teşbihe konu olmuş, ya en güzel olduğu düşünülen huri, melek ve peri gibi varlıklara benzetilmiş yahut onlardan daha üstün olduğuna vurgu yapılmıştır. Bu çalışmada, cennette müminlere verilecek eşler/sevgililer konumundaki hurilerin her yönden mükemmel oldukları gerçeğinden hareketle, âşık açısından sevgilinin hurilere göre konumunun ne olduğu üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda sevgilinin kûyu ile cennet arasındaki irtibata da değinilmiştir. Klasik Türk şiirinde sevgili tipini huriler perspektifinden daha iyi anlamak amacıyla yapılan bu çalışmada, önce tasavvuf ve edebiyattaki sevgili anlayışına, Kur’an, hadisler ve diğer kaynakların hurilere ilişkin haberlerine yer verilmiş, daha sonra şairlerin huri ve sevgiliye dair görüşleri, anlama dayalı şerh yöntemi gözetilerek değerlendirilmiştir. Üstelik yer yer mukayeseye başvurulmuştur. Âşık nazarında vazgeçilmez bir varlık olan sevgilinin kendisinin kıymet itibariyle çoğu kez hurilerden, kûyunun ise cennetten kat kat üstün olduğu; bazen de ya bizzat huri olarak tasavvur edildiği ya da ona benzetildiği ve bulunduğu yerin ise cennet olarak görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır.
Love which is one of the factors that the sufism and literature give importance has been considered and studied in the literature with the effect of sufism in two ways as “real” and “humane” loves. In this sense, the living creatures which are loved are put into a discrimination. The beloved one who is evaluated mainly in two categories as the type of beloved one “being idealized
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
