Türk edebiyatının en seçkin eserlerinden biri olan Aşk-ı Memnu, Halit Ziya Uşaklıgil’in en önemli romanlarındandır. Yazıldığı zamandan bugüne kadar hemen her eleştirmenin üzerine söz söyleme gereksinimi duyduğu bu büyük eser, ayrıntılı incelemeye tabi tutulduğunda çok katmanlı yapısı ile yazarın insan psikolojisi ve fizyolojisi hakkındaki derin bilgi birikimine dikkatleri çekmektedir. Beden yapısı ve psikoloji uyumu ekseninde yapılan karakter çözümlemeleri milattan önceki çağlara uzanmaktadır. Önceleri dört element olarak bilinen anasır-ı erbaa (ateş, hava, su, toprak) ve vücuttaki dört sıvı olarak bilinen ahlat-ı erbaa (kan, safra, balgam, sevda) unsurlarına göre mizaç çözümlemesine gidilirken daha sonraki süreçte bedenin morfolojik özelliklerinden faydalanılarak mizaçlar hakkında ön görü edinilmeye çalışılmıştır. Sigmund Freud’un bilinçdışı çözümlemeleriyle birlikte insan psikolojisinin derinlerine inilmiş rüyalar ve serbest çağrışım yoluyla kompleksler algılanmaya çalışılmıştır. Bütün bu bilgiler insan psikolojisiyle yakından alakalı olan edebiyat bilimini ve sanatını da etkilemiş yazarlar/şairler bilinçdışı dehlizlere ulaşmaya çalışarak daha derin eserler ortaya koyarken bu eserlerle karşılaşan araştırmacılar daha donanımlı olmak zorunda kalmıştır. Edebiyat ve psikoloji bilimlerini bir araya getiren disiplinler arası çalışmalar tam da bu ihtiyaçtan ortaya çıkmıştır. Natüralizm akımının Türk edebiyatındaki ilk örneklerinden kabul edilebilecek olan Aşk-ı Memnu tüm bu bilgiler ışığında değerlendirildiğinde beden yapısı ve karakter yaratımı bakımından kadim bilimlerden modern bilimlere oldukça fazla malzeme ihtiva ettiği görülmektedir. Bu çalışmada eserin en önemli beş karakteri olan Bihter, Nihal, Behlül, Firdevs Hanım ve Adnan Bey’in önce anasır-ı erbaa ve ahlat-ı erbaa unsurları bakımından sonra Kretschmer, Sheldon ve Corman’ın beden yapısı ve karakter uyumu üzerine yaptıkları araştırmaların bulgularından hareketle ve nihayetinde Freud merkezli psikanalitik kuram çerçevesinde çözümlemeleri yapılacaktır. Ayrıca eserin yazar-dönem-akım merkezli değerlendirmesine de zaman zaman yer verilecektir.

Aşk-ı Memnu, one of the most prestigious works of Turkish Literature is one of the most important novels of Halit Ziya Uşaklıgil. From the first times that the novel published, it was a very popular topic for many critics. When the novel is critiqued in detail, the magnificent knowledge accumulation of the author about human psychology and physiology takes attention. Body movements and the character analysis history go back to Before Christ. In the Ancient times human character analysis were based on anasır-ı erbaa respect to four elements that are fire, air, aqua and earth and ahlat-ı erbaa that is bodily fluids; blood, yellow bile, black bile and phlegm. Lately, character analysis mostly depended on morphologic features of human body. A Sigmund Freud unconscious analysis method tries to explain the depressed complexes by using the symbolic values of the things from the dreams. All those information have huge effects on literature that is highly correlated with human psychology. Depending on that fact, authors and poets aims to reach unconscious vestibules of human and created more deep artifacts. Researchers that face those kinds of arts needs to be more qualified in order to keep themselves up to date. Interdisciplinary works and analysis that brings literature and psychology together mainly exist just because of that reason. Aşk-ı Memnu, is one of the very early examples of Naturalism in Turkish Literature. If that novel is critiqued depending on the mentioned information, it is obvious that the novel contains lots of knowledge and information about body type and character from both old school and modern school. In this study, the five main character of the novel; Bihter, Nihal, Behlül, Firdevs Hanım and Adnan Bey will be deeply analyzed first based on anasır-ı erbaa and ahlat-ı erbaa facts, and then Kretschmer, Sheldon and Corman will be followed. Their studies on body type and character harmony will be linked to Freud’s psychoanalytic methodology. On the other hand, author – period – current analysis also will be included in the study.