Çöl tozu taşınımı olayı gerek fiziki gerekse de beşeri yönüyle son dönemde oldukça dikkat çeken konular arasındadır. Dünya’da geniş ölçekte çöl tozları taşınımı için ana kaynak bölgeleri ve taşınım yolları üzerinde bulunmasa da Türkiye, zaman zaman çöl tozlarının etkisinde kalan bölgede yer alır. Özellikle Güneydoğu Anadolu ve Doğu Akdeniz, çöl tozlarından en çok etkilenen bölgelerdir. Türkiye'de çöl tozları taşınımı ile ilgili yapılan pek çok çalışma olmasına rağmen, mekânsal bir bakış açısı ile yapılmış model değerlendirmeleri ve toz taşınımının hava kütleleri ile ilişkisinin incelendiği çalışmalar oldukça sınırlı sayıdadır. Yapılan bu çalışmada; Eylül 2015’de Hatay ve çevresinde etkili olan çöl tozu taşınımının, mekana ve zamana göre dağılışının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla; TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca Antakya ve İskenderun merkezli olmak üzere iki adet yersel ölçümlerin yanı sıra HYSPLIT back trajectory kullanılmıştır. Ayrıca SKIRON modeli de bu çalışma kapsamında değerlendirilmiştir. 7 Eylül 2015’de havadaki PM10 oranının İskenderun için; 10 Eylül’de ise Antakya için maksimum seviyeye ulaştığı görülür. SKIRON modeli sonuçları ile ilgili bakanlık verilerinin farklı olduğu tespit edilmiş; bunun nedenin ise modelde girdi verilerinin niteliği ve mekansal çözünürlüğün olduğu düşünülmektedir. Bu sonuçlar, genel olarak Türkiye’nin güneyinden gelen cTw (Contitental Tropikal Warm) tipi bir hava kütlesinin yaşanan bu olaydan sorumlu olduğunu göstermektedir. Farklı nedenlere bağlı olarak şekil üzerinde artmalar ve azalmalar haricinde özellikle taşınım dönemindeki hasta yoğunluğu da önemli bir bulgudur. Ayrıca, Mustafa Kemal Üniversitesi (MKU) Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi’ne solunum yolu rahatsızlığı şikayetiyle gelenler ile Antakya Pm10 değerleri arasında 0,68; İskenderun Pm10 değerleri ile yine aynı şikayetle gelen hasta sayıları arasında 0,62 değerinde pozitif bir korelasyon değeri bulunmuştur. İskenderun ve Antakya PM10 değerleri ve hasta sayıları için yapılan çoklu regresyon analizi sonucunda ise r2 değeri 0,73 olarak hesaplanmıştır. Dolayısı ile özellikle solunum yolu rahatsızlığı yaşayan insanların çöl tozu taşınım dönemlerinde hassas oldukları, gerekli tedbirlerin kişisel ve toplumsal bazda alınmasının bir zorunluluk olduğu anlaşılmıştır.

Recently desert dust transport is one of the important issues not only in the physical aspect but also in the human aspect. Even though Turkey is not among the main source areas and routes for the transportation of the large-scale desert dust in the world, the country is located in the region which is from time to time under the influence of desert dust. In particular, South East and East Mediterranean are the regions most affected by the desert dust. Although there are many studies on desert dust transport in Turkey, the number of the studies made with spatial perspective model evaluation and studies examining the relationship between the mass of air and dust transportation is quite limited. The aim of this study is to evaluate the desert dust which was influential throughout Turkey in September 2015 in terms of time and space distribution in Hatay with a spatial perspective. In addition to the local measurements of Turkish Republic Ministry of Environment and Urban Planning in Antakya and Iskenderun stations, HYSPLIT back trajectory was used. Moreover, SKIRON model was also implemented in this study. The analysis show that PM10 ratio reached to maximum level on September 7, 2015 in Iskenderun, but on September 10, 2015 in Antakya. However, it was founded that SKIRON model results and data of the Ministry did not overlap, which might be due to the quality of the input data and the different spatial resolution. It can be concluded that Ctw (Contitental Tropikal Warm) type of air mass that comes from the south of Turkey is responsible for this incident. Especially the density in the number of the patients during transport is an important data except for small increases and decreases due to irrelevant reasons. In addition, a positive correlation of 0,62 value was found between Antakya PM10 value and the patients admitted with respiratory distress to Mustafa Kemal University (MKU) Health Application And Research Hospital. As a result of multiple regression analysis between the Iskenderun and Antakya PM10 values and the patient numbers, the r2 value is calculated as 0,73. Since it has been understood that people with respiratory distress are particularly vulnerable to desert dust transfer, the necessary precautions should be taken i