İki kişi ile altmış dört kareli bir tahta veya yüzey üzerinde şah, vezir, kale, fil, at, piyon isimlerini alan, farklı biçim ve büyüklükteki on altışar taşla oynanan bir oyun olarak tanımlanan satranç, stratejik düşünmeyi öğretir. Bilgiye ve mantığa dayalı çıkarımlarda bulunmayı sağlayan, zihni geliştiren, geçmişten günümüze geniş kitlelere hitap eden bir oyun olan satrancın kurallarına ve mat etme yollarına dair bilgiler içeren birçok risale vardır. Muhammet Nusret Ali Han Dehlevî’nin 1890 tarihinde yazdığı “Şatranc” (Muallim-i Şatranc) isimli eser satranç hakkında önemli bilgileri ihtiva eden bir risaledir. Eserde satranç ve mucidi hakkında kısa bilgiler verilmiş, satranç kuralları sıralanmış, akabinde diğer dillerde satranç taşlarının adlarını ve şekillerini gösteren bir tabloya yer verilmiştir. Diğer bölümde satranç taşlarının isimleri ve hareketleri açıklanmıştır. Satranç taşlarının tahta üzerindeki vaziyeti şekille gösterilmiş; sonra sırasıyla bir, iki, üç ve dört hareketli oyunlar diyagramlar (satranç konumlarının bir şekilde gösterilmesi) ile izah edilmiştir. Bu bölümde satranç problemleri adı verilen mansubeler (oyun, düzen, açmaz) yer almaktadır. Eser taşların diyagramdaki konumlarına göre mat etme yollarını ifade eden önemli bilgileri içermektedir. Bu çalışmanın birinci bölümünü teşkil eden giriş bölümünde söz konusu eserin müellifi ve içeriği hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise metin Latin harflerine aktarılmıştır. Metindeki diyagramlar, bugünkü diyagram şekilleriyle birlikte verilmiş, çalışmanın sonuna ise eserden hareketle satranç terimleri sözlüğü ilave edilmiştir.

Chess, described as a game played on a wooden checkered gameboard with sixtyfour sqquares by two players with sixteen pieces, for each, in different shapes and sizes, called as king, queen, rook, knight, bishop and pawn, teaches strategic thinking. There are many treatises containing information about the checkmate methods and rules of chess, that provides to make inferences based on logic and knowledge, develops the mind, appeals to a wide audience from past to present. The work named “Satranç (muallim-i satranc) written by Muhammet Nusret Ali Han Dehlevi on 1890 is a treatise that contains significant information about chess. In this work, brief information about chess and its inventor is given, rules of chess are sorted and afterwards a painting showing the names and shapes of the pieces in different languages is placed. The name of chess pieces and their moves are explained in the treatise. The positions of the pieces on the gameboard is shownn via figures; then one, two, three and four moving games explained with diagrams (showing of the chess positions on a figure) respectively. In this section games (game, order,stalemate) called chess problems are stated. The work also contains significant information concerning checkmate methods with respect to the positions of the pieces on the diagrams. In the introductory chapter, forming the first section of the study, information about the content and the author of the work is provided. In the second section the original text is converted to Latin alphabet. The diagrams on the original text are given along with the current diagram shapes, as to the end of the study moving from the original work, chess terms dictionary is added.