Mezar taşları, üzerlerindeki yazı ve süslemeleriyle, yapıldıkları çevrenin ve ait oldukları dönemin, sanatı, tarihi, kültürü, inancı ve dili hakkında bilgiler veren önemli belgelerdir. Çoğu mezar taşı, kitabesi okunmadan dahi mezarda yatan kişinin kimliği ile alakalı emareler de (cinsiyet, meslek, sosyal ve ekonomik durum vb.) sunmaktadır. Cinsiyet bunların başında gelmektedir. Erkek mezar taşları genellikle daha sade ve başlıklı iken kadın mezar taşları bir bayanın tabiatını yansıtır tarzda zarif, süslü ve ince işçiliklidir. Bu bağlamda kadın mezar taşları üzerinde süsleme öğeleri daha yoğun olarak görülmektedir. Gerek estetik gerekse sembolik manada yapılmış, aynı zamanda dönem ve üslup özelliği veren bu süsleme öğelerini Osmanlı Dönemi kadın mezar taşlarının genelinde zengin bir çeşitlilikle görebilmekteyiz. Rize ili kadın mezar taşları da bu çeşitliliği yansıtır tarzdadır. Rize şehir merkezi’nde bulunan Osmanlı dönemine ait 42 kadın mezar örneğinin yer aldığı çalışmamızda bezemeli 42 baş taşı ve 3 ayak taşı yer almaktadır. 18. yy.’dan 20. yy.’a uzanan bir zaman dilimini kapsayan bu mezar taşları mezar tipi, mezar taşı formu, malzemesi, kitabesi, başlık-tepelik türü, işleniş tekniği ve özellikle süsleme özellikleri bakımından detaylı bir şekilde incelenmiştir. Sonuç olarak, Rize’deki kadın mezar taşlarının Türk-İslam mezar taşı geleneği içerisindeki yeri ve önemi belirlenmeye çalışılmıştır.

Gravestones are significant documents that give information about art, culture, history, belief and language of the environment and the period in which they have been produced. Most of the gravestones, even before reading the epitaph, enable some indications (gender, occupation, social and ekonomik condition) related to the person lying in the grave. Gender is the most important of these. While male gravestones are generally simpler and have a graveside, female gravesides are elegant, ornamented and elaborated whose style is reflecting the nature of a woman. Within this context it is observed that ornamentation items are more intensely witnessed upon female gravestones. These ornamentation items, which were made either in aesthetic or symbolic terms, and represent the period and stylistic features at the same time, can be seen upon the most of the Ottoman Period female gravestones with a rich variety. The style of the female gravestones in Rize province represent this variety. In this study, which contains 42 samples of female gravestones taking place in Rize province city centre and belonging to Ottoman period, there are 42 ornamented headstones and 3 footstones. These gravestones that range from the 18th century to the 20 th century have been examined in a detailed way in terms of the type of gravestone, its form, material, its epitaph, gravside, its technique of engraving and the ornamentation properties within this study. As a result, the place and significance of the gravestones in Rize have been tried to be determined within the tradition of Turkish-Islamic gravestone.