Günümüzde metin incelemesinde Rus Biçimciliği (Biçimcilik), Fransız Biçimciliği (Yapısalcılık) ve Amerikan Biçimciliği (Yeni Eleştiri) gibi metin merkezli yöntemler yerini Akademik Eleştiriye bırakmıştır. Akademik Eleştiride metin incelemesi için hazır bir şablon önerilmemekle birlikte eleştiri için gerekecek temel ölçütler ve ana başlıklar belirlenir. Her bir edebi metnin, incelemeye esas olacak asıl alt başlıkları belirleyeceğini kabul eder. Bu bağlamda Servet-i Fünûn döneminin yazarlarından Mehmet Rauf’un Eylül adlı psikolojik romanını ele aldığımızda metinde özellikle “bakış açısı ve anlatıcı, kişilerin sunuluş biçimi ve dönüşümleri, kişilere isim verilmesi, merkezi kişilerin yaşadığı temel çatışmalar, anlatının merkezindeki aşk unsurunun kurgulanmasında ayrılıklar ve kavuşmalar, paylaşılan sırlar ve eşyalar, birbirini anlayamama, yanlış anlama ve nihayetinde anlama, kıskançlık ve aldatılma şüphesi, ortak ilgiler ve itiraflardan yararlanma; zamanın kullanımı ve sunuluşu, mekânlar; zaman ve mekânların kişilerin ruh hâli ile etkileşimi ve uyumu” gibi unsurlarının öne çıktığı görülür. Bu yazıda da ağırlıklı olarak bu sayılanlar olmak üzere romandaki anlatım yöntem ve teknikleri, dil ve üslûp özellikleri, üslûpta mizah; kurguda ilgi uyandırma, roman kişilerinin yaşadığı gerilimler, anlatıdaki düğümler ve çözümler, rastlantılar, diyaloglar, romandaki tezler ve çıkarımlar ve metnin estetik bütünlüğü konuları üzerinde durulacaktır. Eylül romanı üzerine yazılmış makale ve tezlerde hangi unsurların öne çıkarıldığı hakkında da bilgi verildikten sonra metnin incelenmesi ve yorumlanmasında yazar merkezli, dönem/sosyal çevre merkezli ve okur merkezli eleştirel yaklaşımlardan da gerektikçe faydalanılacaktır.

Today Academic Criticism has been using instead of Russian Formalism (Formalism), French Formalism (Structuralism) and American Formalism (New Criticism) for reviewing literal texts. No one suggest using a templet for studying a text in the context of Academic Criticism however, it is determined the main criterions and headlines for criticism. It is admitted in this method that every literal text determines its subtitles. When we examine the psychological novel of Mehmet Rauf named Eylül we can see that some features have gained importance especially like “perspective and narrator, presentation and transformations of the persons, the naming of people, the central person’s basic conflicts, separations and reunions that construct this love story, shared secrets and furnishings; couldn’t understanding each other, misunderstanding each other and finally understanding, jealousy and suspicion of being deceived, utilization from common interest and confessions; using and presentation of time; the harmony and the interaction of places, , personal moods, times and locations. We will especially focus on these topics in the novel Eylül like “methods, techniques of narration, linguistic, and stylistic features, humoral style; waking up interest in fiction, stresses experienced by the characters of the novel, the deadlocks and solutions in the story, coincidences, dialogues, theses, conclusions in the novel and aesthetic integrity of the text”. Additionally we will summarize notable spots in the articles and theses written on the novel Eylül. We will utilize the methods like author-centered, period and social environment-centered, reader-centered methods in this study for examining and interpreting the novel.