Biçimleri Aynı İşlevleri ve Kategorileri Farklı Eklere Yönelik Bir İnceleme

Author:

Number of pages:
681-692
Language:
Year-Number:
2016-Volume 11 Issue 10

Türkçede biçimleri aynı işlevleri ve kategorileri farklı eklerin bulunuşu {-n} ekinin farklı tabanlarda farklı işlevlerde kullanılmasını gerektirmektedir. Ancak {-n} eki, söz konusu olduğunda ilk akla gelen, ekin dönüşlülük işlevidir. Bu nedenle -n’li eylem tabanları sıklıkla dönüşlü sayılır. Bu çalışma {-n} ekinin birbirinden farklı işlevlerini öne çıkarmayı hedeflemekle birlikte konu, dönüşlülük ekinden hareketle değerlendirilecektir. {-n} eki, eylemden eylem yapan türetme eki (aldan-, barın-, giyin-, mırıldan-, tiksin-vb.), eylemden ad yapan türetme eki (akın, basın, düğün, ekin, gelin, tütün vb.), addan ad yapan türetme eki (derin, kayın, yalın, yelin vb.), eylem işletme eklerinden edilgenlik eki (İzge bebek yıka-n-dı ama banyo henüz temizle-n-me-di. Ansızın kapı üstümüze kapa-n-dığından kimse ara-n-a-ma-dı.) ve dönüşlülük eki (Güzelce yıka-n-dı-m, tara-n-dı-m, beze-n-di-m, seni bekliyorum.) olmak üzere sistemde pek çok işlevde kullanıma çıkar. Gösterenleri aynı, gösterilenleri farklı dil birimlerinin varlığının yol açtığı {-n} ekinin bu çok işlevli kullanımı, bazı sıkıntıları da beraberinde getirir. Sıklıkla çatı değiştirme göreviyle kodlanan edilgenlik ve dönüşlülük ekleri, hem çatı eki hem de eylemden eylem yapan türeme eki olarak değerlendirilir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda çatı eklerinin türetme eki olmadığı, temel işlevlerinin özne yüklem arasındaki ilişkileri düzenlemek olduğu görüşünün öne çıktığı söylenebilir ancak bu kez {-n} eki, başka eklerle karıştırılır; edilgenlik eki alan eylemlerin dışındaki –n’li tabanlar, dönüşlü eylem; ek de dönüşlülük eki olarak değerlendirilir.

Keywords


Because Turkish has the affixes which are forms of the same, functions and categories of different, {-n} affix may be used in different bases and different function. But when {-n} affix comes to, first thing come to mind is the reflexivity function of this affix. For this reason verb bases with {-n} generally is assumed as reflexive. In conjunction with this study aims to put forward different functions from each other of {-n} affix, the issue will be evaluated by based on reflexivity affix. {-n} affix is used in many function within system as in examples affix derived verb from verb (aldan-, barın-, giyin-, mırıldan-, tiksin- etc.), affix derived noun from verb (akın, basın, düğün, ekin, gelin, tütün etc.), the passivity affix from verb conjugation affix (İzge bebek yıka-n-dı ama banyo henüz temizle-n-me-di. Ansızın kapı üstümüze kapa-n-dığından kimse ara-n-a-ma-dı.), and reflexivity affix (Güzelce yıka-n-dı-m, tara-n-dı-m, beze-n-di-m, seni bekliyorum.) This multifunctional using of {-n} affix caused by existing language units which are signifier of the same but signified of different, brings with some problems. Passivity and reflexivity affixes, generally coded by task of voice replacement are evaluated as both voice affix and affix derived verb from verb. In studies conducted in recent years it said that put forward the opinion which voice affixes are not derivation affix, rather the basic function of voice affixes organize to the relationship between subject and predicate. However, this time, {-n} affix is confused with other affixes. Bases with {-n} except verbs taking passivity affix, evaluated as reflexive verb, and also this affix evaluated as reflexivity affix.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,011
Number of downloads 484

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.