15. ve 16. yüzyıllarda kentlerin gelişmesi, nüfusun artması ve yerleşik ticaret kültürünün ilerlemesiyle Anadolu kentlerinin hem kentsel, hem de ticari yapısında önemli değişikliklere sebep olmuştur. Bu süreçte genellikle merkez camii ve bedesten merkezli gelişen, han ve arasta gibi yapı çeşitlerinin bu merkez noktaları sarmalamasıyla, ticaret faaliyetlerinde dallara göre uzmanlaşan sokaklar oluşmaya başlamıştır. Merkezden çevreye doğru bir yayılım gösteren bu sokakların yol kenarına sıra sıra konumlanan dükkânlarında, ticari aktiviteler yapılmıştır. Han, çarşı, kapalı çarşı, bedesten, arasta ve dükkânlar farklı fonksiyonlarda ticaret yapıları olarak karşımıza çıkmaktadır. “Han” yapıları, ticaretin merkezini oluşturan arasta, bedesten ve çarşı yapıları gibi kent merkezlerinde yer almıştır. Özellikle 15. ve 16. yüzyıllarda Edirne, Bursa, İzmir ve İstanbul gibi pek çok kentte, birçok ticari bölge, “ticari han” yapılarıyla donatılarak önemli ticari merkezler haline getirilmiştir. Anadolu’nun tarihi kentlerindeki hanlar ise, ticari bölgelerin dokusunu oluşturan temel yapılar olarak günümüze ulaşmıştır. Yapılan bu araştırmada, hem Türk şehircilik kültüründe, hem de ticari yaşamında önemli mimari öğeler olan 15. ve 16. yüzyıllara ait ticari hanların mekânsal analizi yapılacaktır. Araştırma kapsamında seçilen hanlar, Osmanlı döneminde önemli ticari yol akslarında yer alan tarihi kentlerden seçilmiştir. Çalışma dâhilinde, bu tarihi kentler içinde yer alan hanlar, plan şemaları bağlamında incelenerek değerlendirme yapılacaktır. Bu yapıların genel olarak birbiriyle olan ilişkileri, ortak ve farklı özellikleri araştırılacaktır.

During the 15th and 16th centuries, developing of cities and growing of population led to new significant changes on both municipal and commercial frameworks of Anatolian cities. In this process, new streets that have a centralized mosque and a domed market building surrounded by inn and covered market street, also specialize according to commercial activity branches began to appear. Also known as “long bazaar”, which demonstrated a distribution from central to surrounding, commercial activities were made in the shops which were positioned in the wayside of the streets. Inn structures of these streets were found to be taking place in city centers as well as covered market streets, domed market buildings and bazaars. Particularly in these centuries, many commercial districts in some cities such as Edirne, İstanbul, İzmir and Bursa, were rigged with “commercial inn” structures and turned into significant commercial centers. Inn, bazaar, grand bazaar, covered bazaar, arasta bazaar, and shops are commercial structures with different functions. Inns of Anatolian historical cities have reached today as basic structures that form the patterns of commercial districts. In this study, spatial analysis of the 15th and 16th century commercial inns that have a significance on Turkish urbanism and folk culture as well as commercial life are going to be conducted. Selected inns within the context of study were chosen from historical cities of Ottoman period that located on significant trade axes. These inns are going to be investigated in accordance with their layout distributions and evaluated based on plan variations. The common and