Ahmet Mithat İle Fatma Aliye Arasında Geçen Bir İmla Tartışması

Author:

Number of pages:
109-123
Language:
Year-Number:
2016-Volume 11 Issue 4

Tanzimat döneminde Türkçenin imlası meselesini ciddi olarak ilk defa Ahmet Mithat Efendi gündeme getirmiştir. Yazar bu konuda 1890 yılının Ekim-Kasım aylarında yayımlanan Tercüman-ı Hakikat gazetesinin 3699. sayıdan itibaren "Üss-i İmla" adlı makaleler yazmıştır. Bu yazıların ilkinde yer alan "Mukaddime"de sık sık Osmanlı imlasının olmamasından şikâyet edildiğini, herkesin başka türlü imla kaideleriyle yazdığını, "İmla-yı Osmanîmiz için kavaid-i esasiye konulsun" denildiğini dile getirir. Ahmet Mithat Efendi bu yazılarda bazı imla sorunları hakkında görüş belirtir. Fatma Aliye Hanım, bu makaleler yayımlanınca kimi konulara itiraz ettiği bir yazı kaleme almış ve bunu Tercüman-ı Hakikat gazetesine göndermiştir. Ahmet Mithat Efendi, bu itiraz yazısını bir makale olarak yayımlamak yerine farklı bir yöntem seçmiş, Fatma Aliye Hanım'ın yazısına verdiği cevaplarla birlikte bir muhavere (karşılıklı konuşma) olarak yayımlamıştır. 1890 yılının Aralık ayında Tercüman-ı Hakikat gazetesinin 3728-3731. sayılarında yayımlanan "Üss-i İmla Hakkında" başlıklı makalelerde, Fatma Aliye Hanım'ın itirazları "Varakadan" alt başlığıyla parça parça verilmiş, Ahmet Mithat Efendi bu parçalara "Mülahazamız" alt başlığıyla anında cevap vermiştir. Aynı gazetenin Ocak 1891'de yayımlanan 3743 ve 3744. sayılarında "Mebhas-ı İmla" başlığı altında tekrar imla bahsine dönülmüş, bu sefer de gazetenin 3728-3731. sayılarında çıkan muhaveredeki konulardan bahisle yeni görüşler ortaya atılarak tartışılmıştır. Bu yazılarda, Fatma Aliye Hanım Ahmet Mithat Efendi'nin Osmanlı Türkçesinin imlasıyla ilgili yazılarında geçen bazı konuları eleştirmekte, imla konusunda dikkat çeken bazı sorunlar hakkında kendi görüşlerini açıklamaktadır. Ahmet Mithat Efendi ise, Fatma Aliye Hanım'ın görüşlerini ya kabul etmekte ya da katılmadığı yerleri örnekler getirerek izah etmektedir. Burada Osmanlıcanın yazımından kaynaklanan birçok sorun tartışılmıştır. Bu tartışmaların dili oldukça akademiktir. Her iki tartışmacı konuyu daha iyi açıklamak için Arapça, Farsça ve Fransızcadan örnekler vermişlerdir. Bu çalışmada, Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılan makalelerdeki imla bahisleri, Fatma Aliye Hanım'ın bunlara itirazları ve Ahmet Mithat Efendi'nin itirazlara cevapları değerlendirilmiştir.

Keywords


Ahmet Mithat Efendi was the first person to bring up the problem of spelling during the Tanzimat Reform Era. He wrote essays under the title of “Üss-i İmla” on the problem from the 3699th issue onwards in the newspaper Tercüman- Hakikat published in September-November of 1890. In the first one of these essays, under the title of “Mukaddime (Preface)” he mentions that there is a frequent complaint about the lack of a Ottoman spelling, everybody writes with different spelling principles, and the “fundamental regulations principles should be introduced for the spelling of our Ottoman language.” Ahmet Mithat Efendi reflects on some of the spelling problems in these essays. Fatma Aliye Hanım wrote an essay including her objections to some of the issues and sent it to the Tercüman-ı Hakikat newspaper after the publication of Ahmet Mithat’s essays. Ahmet Mithat, instead of publishing Fatma Aliye’s objections as an essay, chose a different method and published it as a conversation with his answers to Fatma Aliye Hanım’s comments. In the December of 1890 in the issues 3728-3731 of Tercüman-ı Hakikat, in the essays titled “Üss-i İmla Hakkında (On the Issue of Üss-I İmla), objections of Fatma Aliye Hanım were given in fragments under the subtitle “Varakadan”, and Ahmet Mithat Efendi responded to these objections immediately under the subtitle “Mülahazamız”. The problem of spelling was revisited in the 3743rd and 3744th issues of the same newspaper, published in the January of 1891, under the title of “Mebhas-ı İmla, this time putting forth new suggestions with the mention of the matters discussed in the 3728th and 3731st issues. In these essays, Fatma Aliye Hanım criticizes some of the topics mentioned in the writings of Ahmet Mithat on the spelling of Ottoman Turkish and explains her own thoughts on some of the conspicuous problems of spelling. On the other hand Ahmet Mithat Efendi either accepts Fatma Aliye Hanım’s remarks or explains the points he does not agree with by bringing some examples. Many problems generating from spelling the of Ottoman Turkish language have been discussed: the language of these discussions is highly academic. Both debaters have brought examples from Arabic, Persian and French to explain the subject better. In this study the matters of spelling, which are mentioned in the essays written by Ahmet Mithat Efendi, Fatma Aliye Hanım’s objections to them and Ahmet Mithat Efendi’s responses to these objections are evaluated.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 817
Number of downloads 448

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.