Bu araştırmanın amacı, ortaokullarda öğrenim gören öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerini belirlemektir. Bu çalışma, betimsel nitelikte bir araştırma olan tarama modeli ile tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 2015–2016 eğitim-öğretim yılında Kastamonu ili merkez ilçesine bağlı ortaokullarda öğrenim gören 372 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Karatay (2007) tarafından geliştirilen “Okuma Stratejileri Bilişsel Farkındalık Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 20.0 paket programıyla çözümlenmiştir. Verilerin analizinde frekans ve yüzde dağılımları, ortalama, standart sapmalar hesaplanmış; t-testi, tek yönlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin metni anlamlandırma sürecinde kullandıkları okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerinin okuma öncesi planlama, okuma sırası düzenleme ve okuma sonrası değerlendirme süreçlerinde birbirinden anlamlı düzeyde farklılaştığı belirlenmiştir. Öğrencilerin okuma öncesi planlama ve düzenleme stratejilerini kullanma farkındalıklarının iyi düzeyde olduğu okuma sonrası değerlendirme stratejilerine ilişki farkındalıklarının orta düzeyde olduğu ortaya konmuştur. Öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerinde cinsiyet, sınıf ve okumayı sevme durumlarına göre farklılaşmalar olduğu görülmüştür. Kız öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerinin erkek öğrencilere göre; 5. sınıf öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerinin diğer sınıflara göre daha yüksek olduğu ortaya konmuştur. Ortaokul öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalıklarının okumayı sevme durumuna göre bir farklılık bulunmuştur. Okumayı seven öğrencilerin okumayı planlama, okumayı düzenleme ve okumayı değerlendirmeye ilişkin stratejilerini kullanma farkındalıklarının okumayı sevmeyen öğrencilere göre çok daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Aim of the study is determine cognitive awareness levels of reading strategies of students having education in secondary schools. This descriptive study was designed with the screening model. Sample of the study consists of 372 students having education in secondary school affiliated to Kastamonu City Centrum in 2015-2016 educational year. “Reading Strategies Cognitive Awareness Scale” developed by Karatay (2009) was used as data collection tool in the study. The data obtained from the study were decoded with SPSS 20.0 package program. Frequency and percentage distributions, average and standard deviations were calculated in analysis of the data, and T-test as well as one-way variance analyses were utilized. At the end of the study, it was seen that cognitive awareness levels of the reading strategies of the secondary school students were in good level, and there are differentiations between the reading strategies of the secondary school students according to gender, class and status of liking reading. This descriptive study was designed with the screening model. As a result of the study, it was determined that cognitive awareness levels of reading strategies being used by students for explaining the meaning of texts significantly differentiated from each other in the processes of planning before reading, organizing during reading and evaluating after reading. It was revealed that students had a good level of awareness for using the strategies of planning and organizing before reading, and a moderate level of awareness for using the strategies of evaluating after reading. Students were observed to have differences in cognitive awareness levels of reading strategies according to gender, class and state of liking to read. Cognitive awareness levels of reading strategies were determined to be higher in female students than male students and in 5th grades than other classes. Following the ANOVA test; Scheffe test was used as a supplementary post-hoc analysis to determine the differences. The acquired findings were evaluated in the confidence interval of 95% and at the significance level of 5%.