Metin kavramı, metin dilbilim çalışmalarıyla birlikte çok yönlü bir biçimde ele alınmaya başlanmıştır. Geleneksel dilbilim çalışmalarında tümce seviyesinde incelenen metin, metin dilbilimin ortaya çıkmasıyla birlikte, tümcenin ötesindeki birimlerin etkile-şimlerini de içeren karmaşık bir yapı olarak incelenmeye başlanır. Böylece, edebiyatın, dili malzeme olarak kullandığı varlık alanı ile dilbilim için malzeme oluşturduğu edebî metin düzleminde bir araya gelir. Edebî metin, mesajın özel biçimde düzenlendiği bir metin türü olması yönüyle, metin dilbilimin araştırma ve inceleme alanına girmektedir. Metin dilbilimsel açıdan bakıldığında, edebî metnin değişik seviyelerdeki birimleri farklı biçimlerde etkileşimlere girerek ahenkli bir bütün oluşturmaktadır. Metin dilbili-min önemle üzerinde durduğu bağdaşıklık ve tutarlılık kavramları, edebî metnin bütün-selliğinin anlaşılmasında gerekli birer süreçtir. Metin dilbilimin sunduğu kuramsal çer-çeve, metin üretici – metin – metin çözücü ilişkisinin daha derinlemesine incelenmesini sağlamaktadır. Bu da edebiyat araştırmacısının ve eleştirmenin öncelikle bu bütünlüğü keşfetmesini ve metin üzerinde yapılacak yorumların daha sağlıklı bir zeminde gelişme-sini sağlayacaktır. Bu çalışmada, öncelikle farklı disiplinlerin odağında metin kavramı ele alınacak, ardından edebî metnin dilbilimsel incelemesi ile birlikte bağdaşıklık ve tu-tarlılık kavramları irdelenecek, son olarak Attila İlhan’ın Sisler Bulvarı adlı şiiri, Sait Faik Abasıyanık’ın Müthiş Bir Tren adlı uyarlama öyküsü ve Oğuz Atay’ın Tutunama-yanlar’ı üzerinde metin dilbilimsel incelemeler yapılacaktır.

Since the rise of text linguistics, the notion of text has been from a multi-directional per-spective. Text. which was analysed from the level of sentence under general linguistics, has become a field of interest in modern text linguistics, which regards the text as a uni-ty whose elements are interconnected at various capacities. Literature is a realm in which language is recreated in a specific context, which, as en end result makes litera-ture an object for linguistic inquiry. Moreover, since literary texts are organized in a manner to reflect a specific communicative purpose, they become a useful field for text linguistic scrutiny. From a text linguistic perspective, a literary text is considered a uni-fied whole, whose units are interconnected at various levels. Among those levels, cohe-sion and coherence play a crucial role in the perception of literary texts and their holistic processes. The methodological framework proposed by text linguistics provides a more detailed exploration of text producer, text and the receiver. This will contribute to both literary scholar’s and literary critic’s assessments of the text, by showing them the text in its entirety. In this study, I will first introduce text as an interdisciplinary realm of in-quiry. Then I will elaborate on the text linguistic notions, cohesion and coherence. Fi-nally, I will conduct text linguistic analyses of three literary texts, Atilla İlhan’s poem Boulevard of Mists, Sait Faik’s adapted story An Amazing Train and Oğuz Atay’s novel The Disconnected.