Belâgatin bedi ve beyanla ilgili sanatlarını adlandırma ve kapsamlarını belirleme konusunda, bazı problemli meseleleri bulunmaktadır. Günümüzde belagâti veya alt dallarını konu edinen kitaplarda, bazı ifade tarzlarının hiç ele alınmadığı görülmektedir. Hâlbuki bu eserlerde anlatılmayan bazı söz sanatlarının ve ifade tarzlarının, edebî metinlerde maksadı ifade amacıyla kullanıldığı görülür. Ta’liku’l-muhâl bi’l-muhâl de günümüzde belâgat kitaplarında anlatılmayan bir ifade tarzıdır. Belâgatle ilgili kaynaklarda ve şerh metinlerinde geçen bu ifade tarzı hem mensur yazılarda hem de şiirlerde kullanılmıştır. Dolayısıyla ta’liku’l-muhâl bi’l-muhâlin terim olarak tarif edilip örneklendirilmesi, araştırmacılara edebî metinleri anlama ve yorumlamada yeni imkânlar tanıyacaktır. Bu çalışmada öncelikle bu terimin de diğer belâgat terimleri gibi Kur’ân kaynaklı olduğuna işaret edilerek konunun anlaşılması için Araf suresi 40. âyette bu ifade tarzıyla elde edilen nükteye işaret edilecektir. Ardından da Türkçe bir belagat kitabı olan Kitâb-ı Fenniyye-i Eş’âr’da ayrıntılı bir şekilde anlatılan ta’liku’l-muhâl bi’l-muhâl terimi açıklanarak izahlı örnekler sunulacaktır. Kitab-ı Fenniye-i Eş?âr, 18. yüzyıl şairlerinden Hasan Yâver’e ait olup mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır. Eserde, şiir, şâir ve söz sanatları hakkında izahlı beyitler eşliğinde açıklamalar bulunmaktadır. Eser, belagate dair müstakil ve manzum bir eser olması bakımından önemlidir. Çalışmamızda farklı metinlerden alınmış örneklerle dikkat çektiğimiz ta’liku’l-muhâl bi’l-muhâlin şiir ve eser incelemelerinde kullanılmasıyla edebî metinlerin daha iyi anlaşılacağına inanıyoruz.

There are many identifying and naming problems on the rhetoric/eloquence today. Some wording style of eleqounce haven’t been considered in the modern sources. Taliku’l-muhâl bi’l-muhâl the issue that is not mentioned in these books. Whereas, the wording of taliku’l-muhâl bi’l-muhâl is used very often in the poems and prose texts. we believe that the understanding of this wording will be present new perspectives for researchers. All elequence terms are taken from Qur’an; therefore in this study, firstly, it will draw attention to a sentence in the Qur’an (Araf:40). In this sentence, by using taliku’l-muhâl bi’l-muhâl, a very fine sense was obtained. And then the taliku’l-muhâl bi’l-muhâl term will be explained by examples. This term is was used in Kitab-ı Fenniye-i Eş?âr, was written by Hasan Yâver who was one of the eighteenth century poets. This book which was written in verse gives information about poet, poetry and figurative language by means of couplets. This book is important forTurkish Literature as it deals with eleqounce themes. In our study, what is meant by this term will be explained and annotated examples will be presented on the subject. By using this term, we believe that the literary texts will best be appreciated.