Bozkır Türk Kültüründe Demirin Ortaya Çıkışı ve İşlenip Yayılması

Author:

Number of pages:
77-88
Language:
Year-Number:
2016-Volume 11 Issue 1

Bozkır kültürü, yerleşik tarım ekonomisinin yetersiz kalması sonucu hayvancılığa dayalı olarak ortaya çıkmıştır. Hayvancılık ekonomisine dayalı olarak otlak ve su boylarını takip etmek suretiyle konargöçer bir hayat başlamıştır. Bu yeni hayat biçimine bozkır atlı kültürü adı verilmiştir. Bozkır kültüründe büyük koyun sürüleri atlar vasıtasıyla idare edilmiş ve yeni bol sulu ve otlu araziler keşfedilmiştir. Bu konargöçer hayat üç temel üzerine kurulmuştur. Bunlar sırasıyla at, koyun ve metaldir. Yerleşik kavimlerle temas halinde olan Bozkır kültürü metalin nasıl eritilip döküldüğünü öğrenmiştir. Bozkır boyları hayvanları için otlak ararken metal cevher yataklarının bulunduğu yerleri de öğrenmişlerdir. Bozkır kültürü insanı taş ve çamurdan yaptığı fırınlarda demiri eritmiştir. Demircilik malzemesi olarak balyoz, örs, manda derisinden körük yapmasını öğrenmiştir. Metalin keşfi ve işlenmesi Bozkır kültürünün başlamasında etkili olmuştur. Çünkü metal topraktan ve ahşaptan mamul nesnelere göre daha dayanıklıdır. Bozkır kültürü için gerekli at arabalarının aksamı, büyük yemek kazanları, metal ev eşyaları, silahlar (özellikle balta başı, ok ucu, mızrak başı, kılıç, hançer, bıçak) vb. dayanıklı malzeme metalden elde edilmiştir. İlk defa Afanasyevo Kültüründe (M.Ö. 3000-1700) süs eşyalar yapmada, gümüş, altın ve meteor kökenli demir kullanılmıştır. Andronovo kültürünün son dönemlerinden itibaren, M.Ö. binli yıllardan itibaren Orta Asya’da yaygın şekilde görülmeye başlamıştır. Karasuk devri metal işleyicilerinin ürünleri yüksek düzeyde teknik ustalık gösterdiği gibi, metal araç ve gerecin geniş bir alanda kullanılması metalurjik üretimin çapını göstermesi bakımından önemlidir Kazakistan’da Karasuk dönemiyle ilgili maden üretimi görülmektedir. Kazakistan’da İskit döneminden önceki Tunç Çağı madencileri tarafından çok miktarda cevher bulunup çıkarılmıştır. Bu demirciler üstün bir ustalık kazandılar. İlkel topluluklar meteor demirini, yeryüzündeki demir içeren madenleri kullanmadan çok daha önce işliyorlardı. Öte yandan tarih öncesi halkların metali eritmeyi keşfetmeden önce kimi madenleri taş gibi kullandıkları, yani onları taş aletlerin ham maddesi gibi olarak gördükleri biliniyor. İnsanoğlu ilk olarak bakırı işledi onu eritti ve araç gereç döktü. Bakırın yumuşaklığından dolayı kolayca dövüp şekillendirdi. İlerleyen süreç içerisinde eritilmiş bakıra yedide bir oranında kalayın katılması ile bronz elde edilmiştir. Tunç’un sert ve kullanışlı olması ve de çok rağbet görmesine rağmen kalayın her yerde bulunmamasından dolayı yerini demire bırakmıştır. Demir insanoğlunun bildiği en yararlı metaldir ve o çelik ile alaşım elde edilerek oldukça etkili malzeme olmuştur. Bu metal cevheri çok büyük miktarda mevcuttur ve çok geniş olarak dağılmış bütün dünyada ulaşılabilirdir. Elbette demirin bilinmesine rağmen cevherden demir elde etme yöntem keşfinin gecikmesi insanlık tarihinde önemli bir gerçekliktir. Mevcut kanıtlara göre, ilk demir eritme M.Ö. 1400’lerde gerçekleşti ve muhtemelen Anadolu’da Hititler tarafından yapılmıştır. İlk olarak keşfedilen meteoritlerin kullanımı demir çağını başlatacak kadar yeterli değildi. Bu süre boyunca metal nadirdi ve altın kadar kıymetli idi. İnsanoğlunun yaşamında yeni bir aşamanın, metal çağının başlaması için madenlerin eritilmesinin keşfi gerekmiştir. Özellikle demir konusunda durum budur. Bakır ve tunçtan farklı olarak demir metalurjisi kısa sürede endüstrileşmiştir. İskitlerde demir döküm işleri kil ve taş kalıplarda yapılıyordu. Bol miktarda demir çıkartılıyordu. Kamenskoye şehrinde muhtemelen Dinyeper bataklıklarında çıkarılan yerli batak demiri filizi bulunmuştur. Yine aynı yerde Krivoroj orijinli filizde bulunmuştur. Genel olarak gerek orada ve gerekse kurganlarda oldukça çeşitlilikte demir eşyalar ele geçirilmiştir. Silahlar, bıçaklar, bizler, gemler ve diğer eşyalardır. Demir kaynak çıkıntılarına ve bu amaçla kurulan kil ocak parçalarına burada bol miktarda rastlanmıştır. Yine aynı yerde kil körük bor

Keywords


Steppe culture ensued from insufficiency of settled agriculture economy, and based on livestock. A nomadic lifestyle, based on livestock economy, began by following wetlands and grasslands. This new lifestyle named steppe-horse draw culture. Large sheep herds were guided by horses, and new watery and grassy lands were discovered. This nomodic lifestyle based on three principles; horse, sheep and metal. Steppe culture in the contact with settled tribes knew how to smelt metal. Steppe tribes found metal ores while searching for grassland for their herds. People of steppe culture smelted iron in stoves, made of stone and clay. They learnt anvil, sledge hammer as forging material and how to make blower from buffalos’ skin. Discovering and processing metal was effective on the steppe culture’s coming out because metal is steady than soil and wood. Carriages, large boilers, metal household goods weapons(especially axe heads, arrow heads, spear, swords, daggers and knives) were made of metal. For the first time, silver, gold and metal, derived from meteor, were used for producing ornaments in Afanasyevo culture. (3000-1700 B.C.) From the last periods of Andronovo culture on (1000 B.C.) it was commonly seen in the middle Asia. The products of metal workmen in Karasuk era were masterpieces.Using metal tools in many fields is important for showing the large amount of metallurgic production. It is seen that there was mining in Karasuk time in Kazakistan. A large amount of ore was unearthed by the miners in bronze age, before Iskit’s time in Kazakistan. These miners became masters. Primitive societies forged meteor iron without using mine including iron. On the other hand, it is known that prehistoric socities used some kinds of mine as stone, in other words, they used them as raw material of stone tools before smelting metal. First of all, human being worked on copper and smelted and made tools, because copper is not a hard mine. Afterwards, they mixed the smelted copper and tin (at the rate of 1/7) and they got bronze. Altough bronze was popular, hard and practical, tin was very rare, so it replaced by iron. Iron has always been the most useful metal and it got very effective material by mixing steel. This ore is easily accessible in very large amount of it. Of course, it is a fact that it is really late getting iron from ore. It is clear that iron smelted in 1400 B.C. for the first time and it was propably made by Hittite in Anatolia. At the beginning, usage of meteroits was not enough to start iron era. During this time, metal was rare and very valuable. It was needed to invent mine for starting a new age, it is especially valid for the iron. Iron metallurgy, different from copper and tin, it got industrializated in a short time. Iskits smelted ironstone and clay moulds. Marshy ironstone was found in Kamenskoye city, probably, around Dinyeper murshland. Moreover, the ore originated from Krivoroj was found in the same place. In general, they were found many kinds of iron goods such as weapons, knives, awls and other bits in both cairns and mentioned places. Iron weld parts, and clay stove parts were found in the same place, too. Also clay blower parts and iron emery parts and hammer in a different shape were seen there. From 4th century B.C., Sarmats started to change the kinds of indigenous metal according to the needs. First, only refined metals were seen before mining in archaeological sites. Althoug this kind of activities were related to city and castles, metal products were taken from mostly tombs. When Hun ruins were investigated, it is seen that Huns used two major mines for stuff production. One of them is iron and the other one is bronze. Iron was always noteworty for Turkish culture before Hun ages. The production and usage of iron tools began before 3.th century B.C. and then it was used for military purposes. They made knives, sword and iron arrowheads especially thanks for Huns. It is also known that Huns mad

Keywords

Article Statistics

Number of reads 12,174
Number of downloads 618

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.