Hassa İlçesi, Akdeniz Bölgesi’nin doğusunda yer alan Adana Bölümü’nün Suriye’ye dayanan sınırındadır. Hatay İli’nin kuzeydoğunda yer alan ilçe 577 km2’lik bir alana sahiptir. Amanos Dağları ile Antakya-Kahramanmaraş Graben hattında yer alan Hassa İlçesi, tektonik olayların etkisiyle engebeli bir topografyaya sahiptir (şekil 1). Çöküntü sahanın her iki tarafında fay hatları geçmektedir. Ölü Deniz Fay Kuşağı graben hattın doğusunu sınırlarken, Doğu Anadolu Fay kuşağı ise çöküntü hendeğinin batısını sınırlamaktadır. Bu kırık hatlara bağlı olarak akarsu vadilerinde ötelenme ve birikinti konilerin yeniden yükselmesi şeklinde topografyada belirgin değişikliklere yol açmış olmanın yanı sıra yer kabuğunda da zayıf zonların meydana gelmesine sebep olmuştur. Özellikle zayıf zonları takip ederek çıkan volkanik malzeme çok geniş alanları kaplamıştır. Başlangıçta fay hatlarını takip ederek çıkan volkanik malzeme daha sonra merkezi püskürmelere dönüşmüştür. Lavlardan saptanan radyometrik yaş, lavın morfolojisi, stratigrafik pozisyonu ve altrerasyon, renkleri ve topografik yapı gibi özellikler göz önünde bulundurularak, Hassa’daki volkanik alanlar çıkış zamanlarına göre farklılık göstermektedir. En son dönemde ortaya çıkan lavların çok geniş bir alana yayılması lavların çok düşük bir viskoziteye sahip olması ile ilgilidir. Bu nedenle bazalt kalınlığı piriklastik konilerden uzaklaşıldıkça incelerek 40-50 m’ye kadar düşmektedir. Bu çalışmada bazalt platosunda yer alan piroklastik ve sıçratma konileri, katılaşım türlerine göre meydana gelen volkanik şekilleri, bazaltların içinde oluşan lav tünelleri ile lav mağaraların özelliklerini tanıtarak literatüre kazandırılması amacına yöneliktir. Bu amaçla, saha ile ilgili yapılan çalışmalar gözden geçirilmiş, arazi çalışmaları sırasında gerekli yerlerde ölçüm ve değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışma, amacına uygun olarak bir takım şekillerle desteklenerek tamamlanıştır. Yörede ilginç yer şekillerini oluşturan piroklastik koniler taş ocağı olarak işletilmektedir. Bu nedenle koniler yakın bir gelecekte yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Öte yandan Hassa ve çevresinin gelişmesini sağlamak amacıyla yapılması planlanan Hassa Organize Sanayi Bölgesi ve Amanos Tünelleri proje aşamasındadır. Projelerin hayata geçmesiyle lav tünelleri çeşitli şekillerde zarar görecektir. Bu nedenle lav tünelleriyle ile ilgili detaylı çalışmaların yapılarak koruma altına alınması gerekmektedir.

Hassa District is located on the Syrian border of Adana Department in the east Mediterranean Region. Located in the northeastern district of Hatay, the province has an area of 577 km2. Located in the Hassa district, Amanos Antakya-Kahramanmaras Graben line has a rugged topography because of the influence of tectonic events (figure 1). Fault lines exist on both sides of the graben field. While the Fault Zone of the Dead Sea is limiting the east part of the graben line, the East Anatolian fault zone is limiting the west of the graben. Significant changes has occurred in the topography as the shift of the river valleys, rerise of the alluvial cones and weak zones has occurred on the earth crust. Particularly, volcanic materials which erupt by following the weak zones has covered very large areas. The volcanic material which initially appeared by following the fault lines, then turned into the central eruption. Taking into account the characteristics such as the radiometric age, lava morphology, stratigraphic position and alteration colors, and typographical structure, it is seen that volcanic areas in Hassa vary depending on their eruption time. That lava occurring in the most recent period spreads to a large area is related to the very low lava viscosity. Therefore, basalt thickness gets thinner and decreases to 40-50 m as we get further away the pyroclastic cones. The purpose of this study is to introduce the pyroclastic and spatter cones in the basalt plateau, volcanic shapes that occur depending on the type of solidification, the characteristics of lava tunnels formed in the basalts and lava caves. For this purpose, the field studies have been reviewed and measurements and assessments were made on necessary locations during field work. The study has been completed being supported by a number of figures which serve the aim of the study. Pyroclastic cones that form interesting landforms in the region are operated as a quarry. Therefore, cones are faced with the danger of extinction in the near future. In addition, Hassa Organized Industrial Zone and Amanos tunnels that will be constructed to develop Hassa and its vicinity are in the project stage. Lava tunnels will be damaged in several ways as a result of the realization of the project. Therefore, detailed studies on lava tunnels should be carried out and they should be protected.