Dede Korkut Hikâyeleri’nde “Allah” Kavramını Karşılayan Kelimeler Üzerine

Author:

Number of pages:
475-492
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 16

10. yüzyılda Türkistan coğrafyasında İslamiyet’in hızla yayılmaya ve Türklerin de topluluklar hâlinde müslüman olmaya başladığı görülür. İslamiyet’in kabulüyle gerçekleşen kültürel değişimin ilk izleri Kutadgu Bilig ve Dîvânu Lugâti’t-Türk gibi eserlerden takip edilebilmektedir. Bu dönemde Oğuzların da hem bir devletleşme sürecine girdikleri hem de bir İslamlaşma sürecini yaşadıkları görülür. Oğuzların İslamlaşma sürecini nasıl yaşadıklarını gösteren önemli bir tanık, Türk kültürünün çok önemli bir temsilcisi olan “Dede Korkut Hikâyeleri”dir. İslamlık öncesi dönemde teşekkül eden “Dede Korkut Hikâyeleri”, İslamlık sonrası dönemde yazıya geçirilmiştir. Buna bağlı olarak hem İslamiyet öncesi inanç izleri taşımakta, hem de İslam inancına ait ögeleri içinde barındırmaktadır. Bu yüzden eserde, hem ağacın, suyun, dağın eski kutsiyetini koruduğu belirgin bir şekilde göze çarpar, hem de kahramanların arı sudan abdest alıp iki rekat namaz kıldığı görülür. İslamiyetin kabulüyle, Türkçe metinlerde kullanılmaya başlanan “Allah” kelimesi yanında “Tanrı” kelimesi de kullanılmaya devam eder. “Dede Korkut Hikâyeleri”nin Dresden nüshasının 56 yerinde “Allah”, 73 yerinde “Tanrı” kelimesi geçmekte; eserde, “kadir Tanrı” ve “kadir Allah”; “Allah Taala kargayupdur” ve “Tanrı Taala kargayupdur” şeklindeki ifadelerden “Allah” ve “Tanrı” kelimelerinin birbirinin yerine de kullanılabildiği görülmektedir. Yapılan bu çalışmada; “Dede Korkut Hikâyeleri”nde “Allah” kavramını karşılayan kelimeler tespit edilmiş, tespit edilen bu kelimelerin kullanıldıkları bağlam ve kullanılış biçimleri değerlendirilmiş ve buna bağlı olarak bu hikâyelerdeki Oğuzların İslamlaşma sürecinde “Allah” kavramı algıları hakkında bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır.

Keywords


In the 10th century at the geography of Turkistan, it is seen that Islam had started to spread rapidly and Turks too, had started to become muslim by groups. The first trace of the cultural change together with the acceptance of Islam can be followed in works such as Kutadgu Bilig and Dîvânu Lugâti’t-Türk. In this period it is seen that the Oghuzs had entered a process of becoming a state, together with a process of islamisation. An important witness that shows how the Oghuzs lived the process of islamisation, is the “Dede Korkut Stories” which is an important representative of the Turkish Culture. “Dede Korkut Stories”, which took shape before the Islamic period, had been written down on paper after the Islamic period. In respect to this, it carries both the traces of pre Islamic belief and the concepts of Islamic belief. That is why in the work it can both prominently attract the attention that the trees, water, mountain protects its holiness, and it can be seen that the characters perform an ablution from pure water and perform a two-rakat prayer. Together with the acceptance of Islam, next to the “Allah” word, which had been started to be used in Turkish texts, the “Tanrı” word had also started to be used. In the Dresden version of “Dede Korkut Stories”, the word “Allah” has been used in 56 places and the word “Tanrı” has been used in 73 places; due to the statements of “kadir Allah” and “kadir Tanrı”; “Allah Taala kargayupdur” and “Tanrı Taala kargayupdur” it can be seen in the work that the words “Allah” and “Tanrı” are interchangeable. Structures in this study; “Dede Korkut Stories” in “God” satisfies the concept of words have been identified, detected context in which they use these words and their usage formats are evaluated and accordingly Oguz of the Islamization process in this story, “God” tried to obtain information about the concept of perception.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 3,615
Number of downloads 571

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.