Avrupalı devletler, Türklerin Malazgirt Savaşıyla Anadolu’yu yurt edinmelerinden sonra tüm enerjilerini, Türkleri Anadolu’dan atmak için harcamışlardır. Bu tutum ve davranışları bir süre sonra “Şark Meselesi” adı verilen kavramı ortaya çıkarmıştır. Şark Meselesi, Osmanlı Devleti’nin zayıflamasıyla birlikte daha da hız kazanmış, “hasta adamın” mirasının bir an önce paylaşılması konusunda yeni projeler üretilmesine sebep olmuştur. Bu paylaşım projeleri içerisinde en kapsamlı olanı ise Ortadoğu’yu İngiltere ve Fransa arasında parçalayan Sykes-Picot gizli antlaşması olmuştur. Bu antlaşmaya göre Antep, Maraş ve Urfa ile Musul bölgelerinin Fransızlara verilmesi öngörüldüğü halde İngiltere, Mondros Mütarekesinden sonra bu antlaşmaya aykırı olarak, Musul Vilayeti ile birlikte Kilis, Cerablus, Birecik, Urfa, Maraş ve Antep’i işgal etmiştir. İngilizlerin, antlaşma şartlarına uymayarak Maraş, Urfa ve Antep bölgelerini işgal etmesindeki en önemli sebep ise Musul’a karşı bölgenin pazarlık unsuru olarak kullanılacak olmasıdır. Nitekim bir süre sonra Suriye ve Kilikya işgal kuvvetlerinin karşılıklı değişimini öngören “Suriye Antlaşmasıyla” el değiştirmiş ve böylece İngilizler hedeflerine ulaşmışlardır. Büyük güçlerin bu mücadelesi neticesinde Güney Cephesi, önce İngiliz daha sonra Fransızların haksız işgalleri ile karşı karşıya kalmıştır. Mustafa Kemal, 6 Kasım 1919 tarihinde bütün yurt çapındaki vilayetlere ve heyet-i merkeziye idarelerine gönderdiği tamimle işgalleri itilaf devletleri nezdinde protesto ettiğini ve adı geçen işgal bölgeleriyle tüm ülke çapındaki vilayet ve heyet-i merkeziyelerin de aynı şekilde protesto ve miting yapması gerektiğini bildirmiştir. Nitekim bu çağrıyla birlikte Anadolu’nun dört bir tarafından protesto telgrafları çekilmiş ve mitingler yapılmıştır. Başta İrade-i Milliye olmak üzere Hâkimiyet-i Milliye, Albayrak ve Açıksöz gibi dönemin önde gelen basın yayın organlarında işgale karşı halkın tepkisini canlı tutmak ve kamuoyu oluşturmak adına yazılar yazılmıştır. Biz de bu çalışmada özellikle Antep’in işgaliyle birlikte halkın göstermiş olduğu tepkileri ve bu tepkilerin basına yansımalarıyla, basının işgallere karşı olan tavrını dönemin önde gelen basın yayın organları, arşiv belgeleri ve araştırma eserlerden faydalanarak hazırlamaya çalıştık.
European States have spent all their energy to dispel Turks from Anatolia after Turks came into and made Anatolia their homes following the War of Malazgirt. Their attitudes and behaviors raised after a while the concept known as “Eastern Question”. The Eastern Question speed up more in conjunction with the losing power of Ottoman State starting with the 18th century and led the production of new projects on sharing and distributing heritage of the “sick man” as soon as possible. The most comprehensive of these sharing projects was the Sykes-Picot secret agreement which shared the Middle East between Britain and France. Even though Antep, Maraş, Urfa and Musul regions were agreed to be occupied by France according to this agreement, Britain captured Kilis, Cerablus, Birecik, Urfa, Maraş and Antep in addition to Musul Province by violating the agreement following the Mondros Armistice. The most important reason for the invasion of Maraş, Urfa and Antep by British troops in contrast with the agreement was that the region was planned to be used in negotiations against Musul. Hence, the British accessed their goal after a while with “Syria Treaty” declaring the exchange of invasion forces in Syria and Cilicia. The Southern Front, as a result of the struggle between powerful states, was exposed to unwarranted invasion of British and then French forces. Mustafa Kemal sent a circular letter to all provinces and branches of the central commission throughout the country on November 6th, 1919 and declared that he protested the occupations by Allied Powers. He also stated that protesting meetings should be performed in all provinces and branches of the central commission throughout the country in addition to regions being occupied. Hence telegrams of protests were sent from and meetings were conducted in every regions of Anatolia starting with this call. Various columns were written in order to keep the opposition of the people lively and mold public opinion in prominent newspapers such as İrade-i Milliye, Hâkimiyet-i Milliye, Albayrak and Açıksöz. In this article, we reviewed the archival documents, research works and prominent newspapers of the period and tried to summarize the public response, reflection of these responses to the press, and opposition of the press especially against the occupation of Antep.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.