Anadolu Selçuklu Dönemi Demir Aletlerinin Üretim Yöntemleri

Author:

Number of pages:
193-212
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 9

Kubad Abad ve Samsat kazılarında ortaya çıkarılan Anadolu Selçuklu dönemine ait bıçak, okucu, mızrak ucu, çivi ve demircilik faaliyetlerine ait buluntuların arkeometrik yöntemlerle incelenmesi sonucunda bu buluntuların üretim malzemeleri ve yöntemleri tespit edilmiştir. Buluntulardan alınan numunelerin mikroskobik ve kimyasal analizler ile incelenmesi bu dönemde demir alet üretiminde kullanılan demir- çelik ara ürünlerinin iki farklı teknolojik kökene sahip olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bunlardan ilki insanlık tarihinde ilk cevherden demir elde etme yöntemi olan doğrudan izabe yöntemi iken bu yöntemle elde edilmiş demir külçeler (luppeler) okucu, mızrak ucu, çivilerin tümünde ve bıçakların bazılarında üretim malzemesi olarak kullanılmıştır. Demir külçelerden dövülmüş Kubad Abad bıçak, okucu ve bazı çivi örneklerinde karbürleme, katmanlı kaynak gibi metalürjik işlemler ustalıkla uygulanarak ürün özellikleri geliştirilmiştir. Samsat okucu ve mızrak ucu örnekleri ise basit dövme ürünler olarak değerlendirilmektedir. Samsat’da ele geçmiş olan bir bıçak ve iki Kubad Abad örneğinde ise kökenleri Orta ve Güney Asya’ya uzanan bir teknoloji olan pota çeliği ürünü çelik külçelerin kullanıldığı tespit edilmiştir. Anadolu’da ilk defa örnekleri tespit edilen bu üstün özellikli bıçakların ilk üretim sonrası yüzeylerinde su akışını andıran damask motiflerinin bulunduğu içyapılarına bakarak tahmin edilmektedir. Kubad Abad kazılarında “İşlik” adı verilen bölgede yoğun bir şekilde bulunan demirci cürufları, demirci başlangıç malzemeleri (saflaştırılmış luppeler) ve üretimi yarıda bırakılmış ürünlerin incelenmesi, burada kaynak ve ince işçiliklerin yapıldığı bir demirci atölyesinin varlığını ortaya çıkarmıştır.

Keywords


As the result of archaeometric studies on knives, arrowheads, spearheads, nails and iron smithing finds belonging to Kubad Abad and Samsat, Anatolian Seljuks period, the production methods and materials of these finds have been revealed. The metallographic and chemical analysis show that the smiths' forging materials have got two different technological origins. The first one is the oldest iron production technique; direct production technique. The blooms which were produced with this technique, were used for forging arrowheads, spearheads, nails, and some of the knives. The properties of iron products from blooms were improved by implementation of some metallurgical techniques like carburization, quenching, tempering etc. The other source of iron is crucible steel technology which has got Central and Southern Asia origins. The strong evidences of crucible steel which was used to produce high quality knives and blades, were detected in Samsat knife and two other Kubad Abad knives. It is estimated from the special microstructure of the samples from these knives that they used to have damascene pattern on the surface. In Kubad Abad the intense archaeological evidences of iron forging related findings (scrap metals, iron smithing slags) are proofs of a blacksmith workshop at which not only bloom refining but also iron forging craft operations were done.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,003
Number of downloads 632

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.