Fenerbahçe futbol takımının 8-22 Haziran 1914 tarihinde Rusya’nın Odessa ve Nikolayev şehirlerine gerçekleştirdiği seyahat ve bu iki şehirde Rus takımlarına karşı oynadığı beş müsabaka Türk spor tarihinin önemli olaylarından birisidir. Fenerbahçe’nin 1914 Haziran ayında gerçekleştirdiği Rusya turnesi, Osmanlı Devleti ve Rusya arasında tarihte bilinen ilk ve tek sportif temas olmuştur. Aynı zamanda Fenerbahçe’nin Odessa seyahati Birinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde Osmanlı Devleti ve Rusya ilişkilerini yakınlaştırma gayretlerinin önemli bir parçasıydı. İki ülke ilişkilerini yakınlaştırma amacının dışında, Fenerbahçe’nin Rus takımlarına karşı yapacağı maçlar Osmanlı Devleti’nin itibarı açısından da büyük önem taşıyordu. Çarlık Rusyası, 17. yüzyıldan beri Osmanlı Devleti’nin en büyük düşmanı konumundaydı. Osmanlı topraklarına yönelik izlediği yayılmacı ve gayri Müslim halkları kışkırtan politikası ile Boğazlar ve İstanbul’u ele geçirerek sıcak denizlere ulaşmayı amaçlıyordu. Osmanlı Devleti, Balkan Savaşı’nın getirdiği büyük yıkımın etkilerini hala güçlü şekilde hissediyor ve izlediği uluslararası denge siyaseti ile toparlanmaya çalışıyordu. Askeri bakımdan devletin tek başına Rusya’ya karşı koymasının mümkün olmadığı bir dönemde, Fenerbahçe’nin Rus futbol takımları karşısında başarısız ve kötü bir performans sergilemesi, itibar ve özgüven açısından halkın her kesiminde çok olumsuz bir etki yaratacaktı. Bu çalışmada olayın tarihsel önemi, şimdiye kadar karanlıkta kalmış ve yanlış bilinen tüm yönleri, mevcut birinci ve ikinci el kaynaklar ışığında değerlendirilecektir. Çalışmanın hem Osmanlı-Rus ilişkileri genel tarihine, hem de iki ülkenin spor tarihlerine ciddi bir katkı yapması beklenmektedir. O tarihte Çarlık Rusya’nın bir parçası olan Odessa ve Nikolayev şehirleri günümüzde bağımsız Ukrayna devletinin önemli kentleridir. Bu nedenle Fenerbahçe’nin ziyareti Ukrayna’nın spor tarihi açısından da önem taşımaktadır.

Fenerbahçe football team’s visit to Odessa and Nikolayev (Mykolaiv) of Russia on 8-22 June 1914 and five matches it played against the Russian teams are one of the important events of the Ottoman (Turkish) and Russian histories of sports. Fenerbahçe’s tour of Russia in June 1914 is the first and sole known sports contact between the Ottoman Empire and Russia in history. At the same time, Fenerbahçe’s travel to Odessa was an important part of the efforts for the convergence policy of the Sublime Porte towards Russia just before the First World War. Besides, Fenerbahçe’s matches against Russian teams were of capital importance for the prestige of the Ottoman Empire. Tsarist Russia had been the primary enemy of the Ottoman Empire since the 17th century. It aimed to reach the Mediterranean by capturing the Straits and Istanbul and therefore followed a policy of imperialism and incitement of the non-Muslims against the Ottoman Empire. Meanwhile, the Ottoman Empire was still strongly feeling the catastrophic effects of the Balkan Wars and trying to recover by pursuing an international balance policy. In the first half of the year 1914, Russia was among those “great powers” with which the Sublime Porte wished to establish good and friendly relations. Playing football among the Muslim Turks in the Ottoman Empire was a very new phenomenon yet. Only after the proclamation of the Second Constitution on 24 July 1908, football rapidly began to be popular among the Turks and even became a means of representation for Pan-Turkism by 1914. Fenerbahçe was the champion of the last two seasons of the Istanbul Football League, which was the most important football organization in the Ottoman Empire. In such a period when the state was militarily no longer able to resist Russia alone, Fenerbahçe’s unsuccessful and poor performance against the Russian football teams would create a very negative impact and disappointment on all sections of the population with regard to self-confidence and esteem. The study is expected to make a serious contribution both to the general history of Ottoman-Russian relations and to the sport histories of the two countries. Besides, Odessa and Nikolayev, which were the parts of the Tsarist Russia on that date, are the important cities of Ukraine now. Thus, Fenerbahçe’s visit to these two cities is particularly significant for the sport history of Ukraine. In this article, the historical significance of the incident with all its aspects that have remained in the dark and been wrongly known so far is analysed in the light of primary and secondary sources. No archival or private documents related to the topic were found but a comprehensive review of the Ottoman periodicals made it possible to obtain valuable first-hand data on the subject.