Osmanlılarda manzum sözlük yazma geleneği, sıbyan mekteplerindeki öğrencilere Farsça ve Arapça kelimeleri ve dilbilgisi kurallarını daha kolay ve hızlı bir şekilde öğretmek amacıyla oluşmuştur. Bu gelenek dâhilinde telif edilen eserlerden biri de Tuhfetü’l-Hâfız’dır. Tuhfetü’l-Hâfız, Hâfız Abdullah b. Halil tarafından, mensur mukaddimesinde kendisinin de belirttiği gibi “Farsça öğrenmeye yeni başlayan çocuklara ve gençlere bir hatıra ümidiyle” (vr.1b) ka-leme alınmış Farsça-Türkçe manzum bir lügattır. Müellif, eserini İbrahim Şâhidî Dede’nin “Tuhfe-i Şâhidî”sinde geçen gerekli gördüğü kelimeleri seçerek oluşturduğunu (B.103) ifade etmektedir. Mesnevî ve kıt’a nazım şekliyle yazılmış olan bu manzum sözlüğü diğerlerinden farklı kılan özelliği, muhtevasındaki kelimelerin konulara göre tasnif edilmiş olmasıdır. Tuhfe-tü’l-Hâfız’da, fiillerin farklı şekilleriyle birlikte 1600’e yakın Farsça kelimenin Türkçe karşılığı verilmiştir. Eserin bilinen tek nüshası, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi Esad Efendi Bölümü’nde 3191 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. Bu çalışmamızda, manzum lügatlardan biri olan Tuhfetü’l-Hâfız isimli eserin şekil ve muhteva gibi yönlerden incelenmesi yapıldı; incele-menin ardından ise eserin çeviriyazı metni ve orijinali verildi.
Verse dictionary writing tradition in the Ottomans has created to teach Persian and Arabic words and grammar rules easier and quickly to students in Sibyan School (Primary School). One of the works that copyrighted in this tradition is Tuhfetu’l-Hafiz. As it described by Ha-fiz Abdullah b. Halil in prose preface, Tuhfetu’l-Hafiz is a Persian – Turkish verse dictionary which written for hope of a remembrance for the children and youth who newly begin to learn the Persian. The author says that he wrote his work choosing words which seem necessary to him in the “Tuhfe-i Şahidi” by İbrahim Şahidi. (B.103) The feature which varies this masnavi and stanza verse dictionary is that it has been classified according to subjects in the content. In the Tuhfetu'l-Hafiz, along with different forms of verbs, approximately means of 1600 Per-sian words given as Turkish. The only known copy of the work registered with the asset num-ber 3191 in the Suleymaniye Manuscripts Library Esad Efendi department. In this study, the work Tuhfetu’l-Hafiz which is one of the verse dictionaries has analysed in the aspect of the form and content, after the analyse, transcription of work and its original were given.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
