Orhan Kemal’in Roman Ve Hikâyelerinde Görülen Adana Ağzı Ses Özellikleri

Author:

Number of pages:
1183-1230
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 12

Adanalı olan ve eserlerinde çoğunlukla Adana insanının yaşamına yer veren Orhan Kemal, roman ve hikâyelerinde karakterleri aracılığıyla Adana ağzı özelliklerine yer vermiştir. 1914-1970 yılları arasında yaşamış olan yazar, 60’lı yıllarda verdiği eserlerle Türk toplumunun beğenisini toplamıştır. Çukurova’da çalışan ırgatların ve fabrika işçilerinin sorunlarını, gurbete çalışmaya giden işçilerin ve kenar mahalle insanlarının hayatlarını anlatırken ağız özeliklerini muhafaza etmiştir. Tüm roman ve hikâyelerinden fişlenen kelimelerde Adana ağzının ses özellikleri tespit edilmiştir. Ünlülerde damak ve dudak uyumu/uyumsuzluğu, dudaklılaşma, geçişme, gibi ses olaylarıyla birlikte ve ünsüzlerde ötümlüleşme, ötümsüzleşme, sızıcılaşma, akıcılaşma, genizleşme, erime, büzülme-derilme, ünsüz-ünsüz benzetmeleri, süreksizleşme, benzeşmezlik, göçüşme, hece tekleşmesi, hece kaynaşması gibi ses olayları göze çarpmaktadır. Eklerde de dikkat çekici farklılıklara rastlanmıştır. Bunların başlıcaları. zamir kökenli çokluk I. kişi ekinin –k şeklinde, istek kipi teklik I. kişinin –(y)im/ym şeklinde olması, ilgi durumu ekinde ñ>y, n>y değişmesi, çokluk ekinin ilerleyici benzetme yoluyla +nar, şimdiki zaman ekinin –yo, +lAn vasıta ekinin gerileyici benzetme yoluyla +nAn, +lI4k ekinin ilerleyici benzetme yoluyla +nI4k şeklinde olmasıdır. Bunlarla birlikte, gelecek zaman II. teklik kişi çekiminin –AcAn, geniş zaman II. teklik kişi olumlu çekiminin -I4n, olumsuz çekiminin –mAn şeklinde kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca eserlerde istek kipi çokluk I. kişi çekiminde +(y)Ak biçiminin işlek olduğu önemli bir özellik olarak karşımıza çıkmaktadır. Orhan Kemal eserlerinde Adana ağzı özelliklerini yansıtarak, halk dilinin ve Türkçenin zenginliğini ortaya koymuştur.

Keywords


Orhan Kemal who is from Adana deals with the life conditions of the people living in the district of Adana in his works. Through the characters of his novels and stories, he expresses the features of Adana voice and dialect. All the tagged words used in his novels and stories reveal the features of Adana voice and dialect. The features are palatal, labial harmony or disharmony in voiced and labialization and crasis as voicing events. The other voicing features in consonants can be categorised as follows: vocalization, devoicing, spirantisation, fluency, nasalisation, fusing, contraction, consonant analogy, sonarisation, loss of voicedness differentiation, degemination, and assimilation. We have also found out that there are striking differences in suffixes. The main ones are the first person plural suffix as –k, the first person optative as –(y)im/ym, but genitive suffix appears as n> y, then it changes into ñ>y. Through progressive assimilation, the plural ending becomes +nar and the present tense suffix is –yo. Through regressive assimilation, the means suffix +IAn becomes +nAn and +lI4k turns into +nI4k through progressive assimilation. Furthermore, future tense second person plural ending is –AcAn and simple present tense second person becomes positive suffix –I4n and negative suffix is used as –mAn. Another striking point Kemal’s works is that the optative plural first person appears as +(y)Ak.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 987
Number of downloads 462

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.