İmparatorluk bakiyesi üzerine kurulan Kemalist Cumhuriyet radikal bir modernleşme politikasını benimseyerek “ümmetten millet yaratmak” için yeni bir kimlik inşasına girişti. Söz konusu kimlik inşası, Althusser’in kavramsallaştırmasıyla, devletin ideolojik ve baskı aygıtlarıyla gerçekleştirilmeye çalışıldı. Şüphesiz, erken Cumhuriyet döneminin önemli ideolojik aygıtlarından biri olan Halkevleri [1932-1951], Kemalist ideolojinin halka benimsetilmesinde ve yeni kimlik inşasında önemli bir yer tutar. Halkevlerinin kurulmasında dönemin faşist ve totaliter rejimlerine sahip olan Sovyet Rusya, Almanya, İtalya, Macaristan ve Çekoslavakya’daki yetişkin eğitimi veren ve boş zaman etkinliklerinin yapıldığı benzer kurumlar örneklik teşkil etmiştir. Halkevi faaliyetlerinin başat çalışma alanları ulusal ve seküler çalışmalar olmakla birlikte halkevlerinin beş temel hedefi gerçekleştirmek için kurulduğunu söylemek mümkündür. Bu hedefleri, halka Kemalist ideolojiyi benimsetmek, seküler bir yaşam tarzı aşılamak, milliyetçi retorikle “kaynaşmış bir kütle” yaratmak, çeşitli kurslarla yetişkin nüfusu eğitmek, Türk dili, tarihi ve kültürünü gün yüzüne çıkarmak şeklinde sıralamak mümkündür. Halkevleri söz konusu hedefleri gerçekleştirmek için Dil-Tarih-Edebiyat, Ar [Güzel Sanatlar], Gösterit [Temsil], Spor, İçtimai [Sosyal] Yardım, Köycülük, Halk Dersaneleri ve Kurslar, Kütüphane ve Neşriyat [Yayın], Müze ve Sergi şubeleriyle faaliyet gösteriyordu. Halkevleri tüm çalışmalarını söz konusu dokuz ayrı şube aracılığıyla icra ediyordu. Erken Cumhuriyet döneminde yukarıda zikredilen amaçları gerçekleştirmek, daha doğru bir ifadeyle halka Kemalist ideolojiyi benimsetmek ve halkı Kemalist ideolojinin “makbul vatandaşları”na dönüştürmek için, Vilayat-ı Şarkiyye olarak adlandırılan Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çok sayıda halkevi açılmıştır. Bilhassa, Kürtçenin ve Arapçanın yoğun bir şekilde konuşulduğu Vilayat-ı Şarkıyye’de halkevlerinin temel görevi Türkçeyi yaygınlaştırmak ve halkı Türklük etrafında kenetlemek olmuştur. Bu çalışmada hususen halkevlerinin Vilayat-ı Şarkıyye’deki faaliyetlerine yoğunlaşarak bölge halkının halkevleri aracılığıyla Kemalist sisteme dâhil edilme süreci ele alınıyor.

The fact that a large number of the Turkish population was illiterate and the education level of the people was low in the early years of the Republic was considered to be the biggest threat against Turkey’s taking its place in “the modern world” by the founder cadre of the Republic. Moreover, Turkish Hearts which played a special role in infusing the Kemalist ideology into public in the early period of Republic were closed and this reveals the need for a new ideological apparatus of the Kemalist Republic. Therefore, the establishment of a new ideological organization due to such reasons was discussed in the beginning of 1930s. Founded on the remainder of Empire, the Kemalist Republic undertook building a new identity through a radical modernization policy in order to “create a nation out of a religious community”. The identity construction in question, conceptualized by Althusser, was performed through the ideological and repressive apparatus of the state. Undoubtedly, one of the most important ideological apparatus of the early Republic (1932-1951) People’s Houses had an important place in adopting the Kemalist ideology and in the construction of a new identity. Numerous People’s Houses were opened in the East and Southeast Anatolia known as Eastern Provinces [Vilayat-ı Şarkiyye] in order to reach the aims listed above, in other words, to infuse the Kemalist ideology into public and to convert the public into the “acceptable citizen” of the Kemalist ideology. In particular, the main task of People’s Houses in Eastern Provinces where Kurdish and Arabic were heavily spoken was to popularize Turkish and to knock people around Turkishness. This study discusses the process of integrating the local community into the Kemalist system through People’s Houses by focusing on especially the activities of People’s Houses in Eastern Provinces.