Çağatay Türkçesi XV. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar Orta Asya’da yazı dili olarak kullanılmıştır. Ali Şir Nevâyî ile zirvede olan bu dönemde manzum eserlerin yeri oldukça geniştir. Bu eserlerin yanı sıra pek çok mensur eserler de verilmiştir. Özellikle Buhara Hanlığı döneminden başlayarak tarihnâme yazımına oldukça önem verilmiştir. Buhara Hanlığı’nda Şeybânîler döneminden başlayarak Astrahanî ve Mangıtlar dönemlerinde de bu gelenek sürmüştür. Tarihte hükmetmiş birçok devlet adamı, zaferlerini, halkı için yaptığı hizmetlerini ve döneminin şartlarını gelecek nesillere bildirmek için şiir ve nesir yeteneği güçlü tarihçileri himaye etmiş ve yazma konusunda onları teşvik etmiştir. Bu tarihçiler, bizzat dönemin hükümdarı tarafından görevlendirilen üst düzey devlet adamları veya yeteneği olup kendini göstermek isteyen yahut hükümdarın maddi ve manevi lütfuna mazhar olmak amacında olan kişilerdir. Vakâyînâme denilen bu eserlerde vakanüvisler bazen bizzat savaşlara katılarak, toplumsal olayları yerinde takip etmiş, bazen de bu olayları yaşayan kişilerden bilgiler alarak yazma yolunu seçmişlerdir. Tarih araştırmalarında İslam dünyasında özel bir yere sahip olan Taberî Tarihi adlı eser Ebû Ca‘fer Muhammed bin Cerîr bin Yezîd Et-Taberî (d. 839/ö. 923) tarafından M. 915-916 yıllarında Arapça olarak yazılmıştır. Eser Sâmânî Emîri I. Mansûr bin Nûh’un emriyle M. 963 yılında veziri Bel’amî tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Bel’amî, tercüme sırasında senedleri çıkarıp eseri büyük ölçüde kısalttığı gibi İran tarihiyle ilgili bazı bilgileri de kitaba eklemiştir. Bundan dolayı yeni Farsçanın en eski örneği olan bu tercümeye Târîh-i Bel’amî denilmiştir. Bu makalenin konusu Çağatayca araştırmalarında pek fazla bilinmeyen Çağatayca Taberî Tarihi’dir. Çağatayca Taberî Tarihi, Tarih-i Bel’âmî'den Çağatay Türkçesine yapılan bir tercümedir. Yani eser Taberî Tarihi’nin Arapça orijinalinden değil Farsçadan tercümedir. Eser, Şeybânî hükümdarlarından Köçkünçi Han'ın defter-dârı olan Vâhid-i Belhî tarafından Çağatay Türkçesine tercüme edilmiştir. Vâhid-i Belhî, bu tercümeyi Köçkünçi Han'ın oğlu şehzade Abdullatif Han'ın isteği üzerine tercüme etmeye 1521 yılında başlamış ve 1522 yılında tamamlamıştır.

Chagatai Turkish was used from 15th centure to the 20th century as a written language in Central Asia. The place of poetic works in this period which have been at the peak with Ali Şir Nevai is quite important. As well as these works, many prose works have been written. Writing “tarihname” has an important place, which especially starts from the Buhara Khanate. This tradition has been continued by starting from Buhara Khanate-Şeybânîs period to the periods of Astrahanî and Mangıts. A lot of governers in history has protected the historians who had the ability to write poems and articles to inform the future generations about victories, situations of thecountry and what they had done for their country. They also encouraged them to write. These historians were who were especially appointed by the rulers of that time or the ones who had ability and wanted to be appriciated by the sovereign. Vakunuvises in their books called “Vakayiname” preferred writing either taking place in wars in person or listening to those who fought in wars. The book “Taberian History” having a special place in the Islamic World was written in Arabic by Ebû Ca‘fer Muhammed bin Cerîr bin Yezîd Et-Taberî in the years of 915-916. It was translated in to Persian in 963 by Belami the vizier of Samani Emir-1st Mansur bin Nuh. During translation while Belami shortens the book substantially by taking out the source its equivalent in Ahoic is sened, he also adds some information about the history of Persia. Because of that reason, this translation which is the oldest sample of new Persian was called “Tarih-i Bel’ami”. The topic of this article is the Chagatai Taberi History which is not fully known in Chagatai researches. Chatai Taberi History is a translation from Tarih-i Belami to Chatai Turkish. As it can be understood, this work is a translation from Persian, not from its original language Arabic. The work has been translated into Chagatai Turkish by Vahid-i Belhi, librarian of Köçkünçi Khan-one of the Şeybani sovereigns. Vahid-i Belhi started to translate it in 1521 at the request of Abdullatif Khan, the son of Kökünçi Khan and completed it in 1522.