Bir kelimenin içinde bulunduğu bağlama göre yeni anlamlar kazanıp çok anlamlı hâle gelmesine “çok anlamlılık (polisemi)” adı verilmektedir. Bir dilin yaşı ve kullanım sıklığı ile doğru orantılı olan “çok anlamlılık”, Türk dilinde yaygın görülen bir dil hadisesidir. Kelime kadrolarında isimlere göre daha sınırlı olan fiiller, birçok varlığın aynı eylemi yapmasından dolayı sınırlılık gösterse de çoğu zaman anlam çeşitlenmesine uğramış ve yan anlamlar kazanarak çok anlamlı bir karakter kazanmıştır. Kavramların (özellikle fiillerin) kazandığı yeni anlamlar, metnin yorumlanmasında anlam bulanıklığına yol açtığı için anlambilim çalışmalarından faydalanma ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Çok anlamlılıkta ortaya çıkan her bir yeni anlamın tespiti, metnin daha doğru anlaşılmasının yanında dilin de ulaştığı seviyeyi yansıtması bakımından önemlidir. İleri seviyedeki bir dil üretkenliği gerektiren çok anlamlılık, Orta Türkçenin zengin dil malzemelerinden birine sahip olan Kutadgu Bilig’de birçok kavramda örneğini barındırmaktadır. Kutadgu Bilig’de 987 kez kullanılmış olan kör- fiilinin sahip olduğu 21 farklı anlam Türk dilinin erişmiş olduğu ifade gücünü tek bir fiil üzerinden kanıtlamaktadır. Eserde kör- fiilinin kazandığı anlamlar: “anlama, kavrama, idrak etme, fark etme; dikkatlice inceleme, izleme; bulma; kontrol etme; uyarı, tehdit; yaşama, tecrübe etme; öngörme, sezinleme; bakma, itaati altına alma; bir harekete, davranışa maruz kalma, uğrama, çekme; ilgilenme, yardım etme; yapma davranma; verme, yerine getirme; önemseme, dikkate alma, vazgeçmeme, bırakmama; gösterme, ibret alınmasını isteme; erişmek, nail olma mazhar olma; dikkat etme, dikkati çekmek isteme; karşılama, karşılaşma, rastlama; karşılaştırma; her şeyin ortada açık ve belirgin olması; pekiştirme; aldanma; tanıma haberdar olma; geleceğe yönelik beklenti, takip etme”dir. kör- fiilinin sahip olduğu bu farklı anlamlar dilin o dönemde eriştiği anlamsal zenginlikleri aydınlatabilecek niteliktedir.
Polysemy is a linguistic process in which a word acquires new meanings depending on its contextual uses and becomes multi-meaning. Polsemy, being proportional to the age and usage frequency of a language, appears to be a common linguistic issue in the Turkish language. In the lexical categories, as opposed to nouns, verbs, despite being of limited number as they denote the same action in many cases and for many beings, turn out to gain a polysemic nature in time through frequent semantic
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
