Türkiye’de Tarih Felsefesi Çalışmaları Bibliyografyası

Author:

Number of pages:
201-228
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 5

Tarih felsefesi, tarih ve felsefe arasındaki ilişkinin ve tarihin sorgulanması sonucu ortaya çıkmış bir tarih disiplinidir. Bu disiplinin doğduğu yer olarak Eski Yunandaki felsefi hareketler gösterilmiş olmasına rağmen o dönemdeki tarih felsefesi, daha çok tarih teolojisi olarak gelişmiştir. Tarih felsefesi bugünkü anlamda gerçek kimliğini Müslüman ilim adamı İbn Haldun ile kazanmıştır. İbn Haldun ile başlayan tarih felsefesi, Avrupa’da Rönesans ve Reform hareketleri ile birlikte kilisenin ilim ve bilimler üzerindeki etkinliğinin kırılmasıyla daha da gelişmiştir. İtalyan düşünür Vico’nun felsefeye tarihsellik kavramını sokmasıyla birlikte tarih-felsefe arasındaki ilişki güçlenerek devam etmiştir. Bu ilişki Hegel, Rothacker, Heideger gibi düşünürler sayesinde günümüzdeki konumuna ulaşmıştır. Tarih felsefesi Avrupa’da bu şekilde gelişirken Türkiye’de ise Ahmet Vefik Paşa’nın Darülfunun’un açılışında ilk tarih felsefesi dersini vermesiyle başlamıştır. Bu süreç Cumhuriyet döneminde Doğan Özlem, Mehmed Niyazi, Hilmi Ziya Ülken, Kubilay Aysevener, Ayhan Bıçak’ın çalışmalarıyla ilerleme kaydetmiştir. Tarih felsefesi alanında detaylı bir bibliyografya çalışmasının yapılmamış olması çalışmamızın fikri temelini oluşturmaktadır. Çalışmada tarih felsefesi alanında yayınlanmış Türkçe kitap, makale-bildiri ve tez çalışmalarının kapsamlı bir bibliyografyası çıkarılmıştır. Tarih yazımı, tarih eğitimi, tarihçilik, tarih yazıcılığı, tarih metodolojisi, tarih düşüncesi çalışmaları bu bibliyografyanın dışında tutulmuştur. Bulunan kitap, makale-bildiri ve tezler ayrı başlıklar altında verilmiştir. Çalışmada tarama modeli benimsenmiş, konu ile ilgili makaleler için Türkiye makaleler bibliyografyası, Türkiye’deki üniversitelerin sosyal bilimler(tarih, felsefe, eğitim) dergileri gözden geçirilmiş, lisansüstü eğitimde yapılmış tezler için YÖK’ün tezler kısmına, tetkik eserler için ise bu alanda çalışma yapmış kişilerin eserlerinden faydalanma yoluna gidilmiştir. Ayrıca çalışma çerçevesinde süreli yayınlar ve inceleme eserler için Türkiye’deki üniversite ve devlet kütüphanelerinin (İSAM, Milli Kütüphane, Beyazıt) online veri tabanları da gözden geçirilmiştir. Yapılan bu detaylı taramanın neticesinde 434 adet çalışmanın var olduğu tespit edilmiştir. Tarih felsefesi alanında akademisyen ve araştırmacıların 1980 yılından sonra yaptıkları yayınlarda büyük bir artış olduğunun görülmesi, ciddi bir birikim ve ilerlemenin olduğunu göstermektedir. Tarih felsefesi adıyla herhangi bir bibliyografya çalışması yoktur. Ancak Funda Alaslan ve Ahmet Şimşek’in “Tarih Yazımı, Metodolojisi ve Felsefesi İle ilgili Türkçe Eserler Bibliyografyası(2013)” adlı çalışması vardır. Bu çalışmada tarih felsefesi ilgili kaynakların azlığı dikkatimizi çekmiştir. Ancak çalışma bizi araştırma yapmaya teşvik ederek yol gösterici olmuştur. Temel amacımız yapılmış olan çalışmaları bir çatı altında toplayarak tarih felsefesi alanında çalışma yapan ve yapacak olan araştırmacılara katkıda bulunmaktır. Bibliyografya çalışmamız şu ana kadar bu alandaki en kapsamlı çalışma olup bir deneme mahiyetini taşımaktadır.

Keywords


The history philosophy is a history discipline which occurred as a result of questioning the relation between the history and philosophy and the history. Despite of it was stated that this discipline was derived from the philosophic movements in the Ancient Greek, the history philosophy in that period was mostly developed as the history theology. The history philosophy was gained its real identity through the Muslim scientist, Ibn Haldun in the today's meaning. The history phiolosphy, began with Ibn Haldun, developed more upon loosing of impact of church on the science and knowledge through the Renaissance and Reform Movements throughout Europe. As the Italian philosopher, Vico, introduced the historicity concept to the philosophy, the relation between the history and philosophy continued getting stronger. Thanks to the philosophers such as Hegel, Rothacker, Heidegger, this relation has reached to the today's level. As the history philosophy was developing as such in Europe, it began upon the first lecture on history philosophy was given by Ahmet Vefik Pasha in the Ottoman University in Turkey. This process progressed through the works of Doğan Özlem, Mehmed Niyazi, Hilmi Ziya Ülken, Kubilay Aysevener, Ayhan Bıçak during the Republic period. Our study's main idea is that there is not any detailed bibliography work on history philosophy. The comprehensive bibliography of book, assay-notice and dissertation works that are published in Turkish on history philosophy was prepared in the study. The works on historiography, history education, historiographing, history methodology, history thinking were excluded from this bibliography. The found books, assays-notices and dissertations were given under the i

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,390
Number of downloads 521

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.