Kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar ulaşmış olan atasözleri; bir dilin zaman içinde geçirdiği değişimlerinden en az etkilenen ve bu bakımdan yapısal özelliklerinin anlaşılmasına yardımcı olan başlıca sözvarlığıdır. Bu makalede atasözlerimiz sıfat ve sıfat-fiillerin kullanımı bakımından incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman incelemesi modelindedir. Veriler Ömer Asım’ın “Atasözleri Sözlüğü” isimli eserinden hareketle elde edilmiştir. Türkiye Türkçesinin önemli kaynaklarından olan bu eserde 2667 atasözü tek tek incelenmiş ve ulaşılan bulgular nicel verilerle de desteklenmiştir. İncelenen atasözlerinde en çok niteleme sıfatlarına yer verildiği ve bu sıfatların genellikle iki sözcükten (sıfat/isim) oluştuğu görülmektedir. Bu yapısal özellik atalarımızın yalın ve sade bir anlatımı yeğlediğini gösterir. Atalarımızın kısa anlatımdan yana tercihleri adlaşmış sıfat-fiillerin oranıyla da destek bulur. Atasözlerinde sıfatların nitelediği isimler konusunda 12 kelime grubu tespit edilmiştir. Sıfatlar genellikle insan ile ilgili isimleri niteler durumdadır. Belirtme sıfatları bakımından asıl sayı sıfatlarının egemenliği söz konusudur. Sayıların yalnızca varlığı diğerlerinden ayıran belirleyici bir öge olarak kullanılmadığı, niteliksel bir değer taşıdığı ve ahenk unsuru olarak sözün ezgisine katkıda bulunduğunu söylemek mümkündür. Bu konuyla ilgili elde edilen tespitlerden bir diğeri belgisiz sıfatlar bakımından “her” sözcüğünün, işaret sıfatı bakımından “-ki” ekiyle kurulan örneklerin çoğunlukta olduğudur. Soru sıfatı bakımından ise atasözlerinde iki farklı kullanım (kaç/hangi) göze çarpmaktadır. Atasözleri sıfat-fiillerin kuruluş şekilleri bakımından da incelenmiş ve birbirinden farklı 25 farklı yapıya ulaşılmıştır. Sadece sıfat-fiillerle ilgili olan bu çeşitlilik Türkçenin söz dizimi açısından sahip olduğu zenginliğin önemli bir göstergesidir.

Proverbs which passed down from generations to generations; are least effected from the changes of language in time and the major vocabulary that can assist to understand structural properties of that language. In this article, our proverbs were examined in point of utilization of adjectives and verbal adjectives. Data were obtained from, the work of Ömer Asım Aksoy named “Atasözleri Sözlüğü”.(1998) In this work, which is an important resource of Turkey’s Turkish, 2667 proverbs were examined one by one and findings were supported with quantitative data. Utilization rate of adjectives and verbal adjectives in examined proverbs are: descriptive adjectives (including verbal adjectives) 65.18%, numeral adjectives 24.46%, indefinite adjectives 7.99%, demonstrated adjectives 2.17% and interrogative adjectives 0.20%. In proverbs, descriptive adjectives are the most used in terms of adjective species. In general, words which used as adjectives were used for to describe properties of a situation. Color adjectives that used in words of wisdom were hoary, crimson, trout, dark, yellow and white. In some examples words hoary and dark were used in means of color while in others they moved away from their meanings and used with good/light or bad/dark meanings. In proverbs, there are 12 different word groups which described with adjectives: humans, animals, objects, intangibles, nature components, biologic notions, food related concepts, cloth related concepts, place related concepts, communication related concepts, earning related concepts and other notions. Adjectives, usually, describe names related with humans. There are three examples for diminutives, these adjectives can be formed with “-cık” and “-ce” affixes. There are no title adjectives that describe respect, job or degree. There are only two examples of patronymics in proverbs. Descriptive adjectives generally display simple and derived feature in point of structure. Words, mostly, derived from “-siz and –li” derivational affixes. This situation, together with decreasing the association of the word prevents different perceptions; they put a positive or negative precision to expression. Usually, in our proverbs every adjective is formed as one word; in a Word, bunching doesn’t occur. Our ancestors generally prefer to use, simple and plane two word noun phrases (adjective/name) for descriptive adjectives. Demonstrative adjective samples which detected in proverbs; 236 of them are numeral adjectives, 81 of them are indefinite adjectives, 22 of them are determinative adjectives and 2 of them are interrogative adjectives. “Many and which” are an example of interrogative adjectives. Common adjective ‘’this’’ used only in 2 proverbs; “that and it” are never used. This situation shows that demonstrative adjectives are usually formed with affix”-ki”(12). As for indefinite adjectives “every 54, only 12, much 8, less 5 and few 2” times used. Every for “work, tree, day, thing, time”; only for “men, tree”; much for “word (saying)”, less for “goods, hand” and few for “pain and food” used to complete their meanings. Indefinite adjectives, as in descriptive adjectives, are usually present before single nouns. In our proverbs, there are examples of cardinal, ordinal, fractional numerical adjectives. In contrast to this, distributive and community numerical adjectives are not present in our proverbs. Examples of fractional numerical adjectives (half and semi) and ordinal numeral adjectives (first and last) can only be seen in two proverbs. As for we know, in Turkish, ordinal meaning is given with adding affix “-inci”. It is remarkable that this practical affix is never used –as adjectives- in proverbs. As for cardinal numeral adjectives “one” is the most used adjective. By using ‘’one’’ with “forty and thousand” numbers, they bring proverbs extremism, supremacy, exaggeration meanings. “Ten” used for destiny, luck, struggle to earn living, “two” used for reasonable situations which gives