Bu çalışmada daha önce üzerine çalışma yapılmamış olan, Dîvânı’nın kaybolduğu rivayet edilen Besnili Lüzûmî’nin, hayatı ve sanatı ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Besnili Lüzûmî’nin ismine eski Türk edebiyatı kaynaklarında rastlamamaktayız. Bu, merkeze uzak bir yer olan Besni’de yaşamış olmasından kaynaklanmış olabilir. Ayrıca bu durum, şairin eserinin aynı mahlasla şiirler yazan Diyarbakırlı Lüzûmî Ahmed isimli başka bir şair adına kaydedilmesine neden olmuştur. Besnili Lüzûmî’nin Dîvânı’nın yer aldığı yazma eserin herhangi bir yerinde eserin sahibine ait bir bilgi olmadığından, şiirlerin mahlas beytindeki “Lüzûmî” ibaresinden yola çıkılarak kaynaklardaki tek Lüzûmî mahlaslı Diyarbakırlı Lüzûmî Ahmed adına eserin kaydedilmiş olması muhtemeldir. Yapılan bu hata, yıllardır Besnili Lüzûmî Dîvânı’nın kaybolduğu hükmünün oluşmasına sebep olmuştur. Bu çalışmayı değerli kılan, yıllardır kaybolduğu düşünülen bir eserin yeniden kültürümüze kazandırılmasıdır. Tezkire ve diğer kaynaklarda adına ulaşamadığımız şairin hayatıyla ilgili bilgilere, yalnızca Adıyaman ve Besni’yi anlatan kitaplarda rastlamaktayız. Bu nedenle hayatıyla ilgili çok mahdut bir bilgiye sahibiz. Lüzûmî Efendi Hicri 1218, Miladi 1802’de şu an Adıyaman ilinin bir ilçesi olan Besni’nin Hamra Mahallesi’nde dünyaya gelmiştir. Lüzûmî Efendi tahsil hayatına Urfa, Diyarbakır, Halep medreselerinde başlamış, burada Arapça, Farsçanın yanında İslamî ilimlere de vakıf olmuştur. Tahsil hayatından sonra Besni’ye dönen Lüzûmî Efendi, burada müderrislik ve müftülük yapmıştır. Birçok talebe yetiştirmiştir. Besnili Lüzûmî Efendi; Hicri 1283, Miladi 1867 tarihinde vefat etmiştir. Lüzûmî’nin Dîvânı’nın göze çarpan en önemli özelliği, güzel aşk şiirleriyle dolu olmasıdır.

This study contains information about the life and the art of Besnili Lüzumi who has not been studied enough and whose Divan is related to be lost. We do not come across with the name of Besnili Lüzumi in the sources of the old Turkish literature. It can be because of the fact that he has lived in Besni which is far from the centre of the state. In addition, this situation has led his work to be registered for the name of another poet using the same pseudonym and whose real name was Diyarbakırlı Lüzûmî Ahmed. Due to not including any information about its author, it is possible that it has been registered under the name of Diyarbakırlı Lüzûmî Ahmed who is the only artist using the pseudonym of ‘Lüzumi’ with reference to the inscription of ‘Lüzumi’ used in the pseudonym couplet of the poems. This mistake has led to a misunderstanding that his Divan has lost. The point that makes this study valuable is to reintroduce a work, considered to be lost for ages, to our culture. We come upon information about the life of the poet that we can not reach in collection of biographies and in other sources only in the boks written on Adıyaman and Besni. That is why we have very limited in formation about his life. Lüzûmî was born in Hamra neighbourhood in Besni which is now a district of Adıyaman in 1218 Hijri Calendar, in 1802 Gregorian Calendar. He has started his education life in Urfa, Diyarbakır, Aleppo madrasahs and become competent on Arabic, Persian and Islamic Sciences as well. He has come back to Besni after his education life and studided as mudarris and mufti there. He has trained many students. He died in 1283 Hijri, in 1867 Gregorian. His tomb is in Adıyaman Province, Besni District, Sülüklü Dere Region. The most important outstanding feature of Lüzümi’s Diwan is including excellent love poems.