Tarım alanlarının amaç dışı kullanımında ilk sırayı şehirleşme yada şehirlerin alansal büyümesi yer almaktadır. Verimli araziler üzerinde kurulu şehirlerde sanayileşmenin artması şehirlere ve dolayısıyla verimli tarım arazilerine yönelik yoğun göç olmasına neden olmuştur. Bu yoğun göçe bağlı olarak oluşan hızlı nüfus artışı, konut ihtiyacını artırmış, bu durum doğrudan verimli tarım arazilerinin geri dönüşümü olmayacak bir şekilde elden çıkmasına sebep olmuştur. Şanlıurfa şehri, GAP’ın sağladığı gelişmelere paralel olarak, çevresindeki kırsal alanlar için bir cazibe merkezi durumuna gelmiştir. Kırsal kesimin itici, şehirlerin çekici ve her ikisi arasında yer alan iletici güçlerin etkisiyle, Şanlıurfa özellikle çevresindeki kırsal kesimden ve kendisine bağlı ilçe merkezlerinden önemli miktarlarda nüfus çekmiştir. Bu çalışmanın amacı, 1988 ve 2010 yılları arasında Şanlıurfa şehrinin alansal gelişimini belli dönemlere ayırarak şehrin çevresindeki tarım alanlarına etkisini (Arazi kullanım değişimleri) ortaya koymaktır. Bu çalışmadaki yöntem ve metod, şehirsel alan 1988-1993-2000-2005-2010 yıllarına ait uydu görüntülerinden faydalanılarak Arc GİS ortamına aktarılmıştır. Şehirsel alanın ortaya koyduğu yerleşme profili, belirlenmiş olan tarihler baz alınarak çizilmiş ve bu tarihler arasındaki dönemler sayısal analizlere tabi tutulmuştur. Yapılan analizlerin sonuçları doğrultusunda, Şanlıurfa şehrinin (1988’den 1993’e, 1993’ten 2000’e, 2000’den 2005’e, 2005’ten de 2010’a kadar olan dönemlerde) alansal büyümesi ortaya konulmuştur. Alansal büyümenin en belirgin olduğu yönü ve bu durumun ortaya çıkartabileceği sonuçları değerlendirmek amacıyla, anayönler göz önünde bulundurularak ‘Yönsel Büyüme Analizi’ yapılmıştır. Bu araştırma sonucunda Şanlıurfa şehrinin yıllık ortalama 126 hektar şehirsel yapılaşmaya bağlı olarak geliştiği ve bu şehirsel yapılaşmanın 1988’den 2010 yılına kadar artarak geldiği ortaya çıkmıştır. Şanlıurfa’nın şehirsel gelişim yönünün büyük bir kısmının ne yazık ki I.ve II. Sınıf tarım arazileri (Doğu ve Kuzeydoğu) üzerine doğru ilerlediği de harita ve tablolarla ortaya konmuştur.

The occupied land within the large area neighboring Şanlıurfa appears to be first and second rate cultivable land (Figure 1). Particularly with the post GAP period, Şanlıurfa has enjoyed industrial and commercial progress. Unfortunately, from east, west, south and north she is surrounded by commercial, industrial and public buildings occupying fertile lands to feed us. (Benek, 2005: 127). For many years, irrigable, first rate agricultural land has been zoned for construction, which turned it into an industrial and a residential area as well. Practices of urban construction in Şanlıurfa on high-quality agricultural land have been causing agricultural cultivation to be moved to poorer-quality land. (Figure 1). Urbanization includes practices targeting industry, housing, tourism, commerce and transportation. Among the factors determining the directions and routes for an expansion of a city, highways crossing through or near settlements, industry founded within this highway net, tourism, mining, public investments (such as airports, bus stations, university campuses, medical centers, commercial zones, gas stations, roadhouses, and TOKİ –Provision of Social Housing in Turkey- housing projects) are the most prominent factors. (Keleş, 1996: 415). Thereby, these factors appear to be partaking in the fast occupation of agricultural land (Sönmez, 1969:148). Industrial and commercial areas, which accelerate urbanization particularly in size, have been mostly founded on fertile agricultural land (Aksoy ve Özsoy, 2007: 321). Housing that soon appears around industrial regions has been implemented sadly on areas mostly considered top-quality agricultural land. (Çavuş, 2007:146). Highways crossing through fertile agricultural land, due to their appealing nature for industry and housing, make the land more desirable for potential investments (Kızılelma, vd. 2013: 33). Industry and housing projects are preferred to be founded on agricultural land for these areas tend to be flat, which makes them more convenient for transportation and easy to provide with infrastructure facilities. In Şanlıurfa, fast expansion encouraged by these reasons is on such a level that it threatens the proportion and even existence of fertile agricultural areas unless necessary precautions are taken (Aydoğdu, vd. 2009). On determining Şanlıurfa and her surroundings as an area to study, accordingly with the expansion of the city, destruction of farm lands on eastern axis on account of both housing and industrial activities has been a key factor. On the other hand, in terms of sustainability, haphazardly and inconveniently opening the land located on the southern part of the city within the districts of Sırrın, Şehçoban, Konuklu, and Yenice in the South and Ulubağ in the East for settlement have a special importance for selecting the area in question. Besides, even though being a good example of site selection in terms of land-use, the housing project implemented by TOKI in Akabe neighborhood is, in terms of transportation, isolated from the city for being on a higher altitude than the other districts of the city and being connected to the city singlehandedly through Gaziantep Road, which is a slopped and crooked highway. For all these reasons, Akabe TOKI fails to be a center of attraction. Therefore; the city has not expanded on the west axis as planned and unfortunately has continued to expand towards Harran Plain and Karaköprü on the north. These problems seem to be worth mentioning regarding the selection of Şanlıurfa and her surroundings as a region to study. The city of Şanlıurfa, accordingly with innovations invited by GAP, has turned out to be a center of attraction for the surrounding country. With the unattractive powers of the country and attractive ones of the city and the conductive powers between each, Şanlıurfa attracted a significant amount of migration from surrounding regions, particularly from the town centers within its borders. This study aims t