Çalışmada, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde tespit edilen Mimar İlyas’ın, dönemin Hassa Mimarlar Teşkilatı başkanı olan Mimarbaşı Davud Ağa’ya Medine’den göndermiş olduğu mektup incelenmiştir. Kırma Divânî yazı ile yazılan mektup yirmi satırdan oluşmaktadır. Ayrıca mektubun üzerinde, mektubun içeriğini özetleyen bir özet bilgi de yer almaktadır. Mektupta, Mimar İlyas’ın, Mimarbaşı Davud Ağa’nın, İstanbul’dan bina emini olarak gönderilen Koca Mustafa Efendi’nin ve o dönemde Kâbe-i şerif Şeyhulharemi olan Mustafa Efendi’nin de isimleri yer almaktadır. Ayrıca yine mektupta, meremmet, bina emini, tecdîd, kubbe, minber ve kürsi gibi terimler de geçmektedir. Araştırmada adı geçen kişiler detaylı bir şekilde incelenmiştir. Döneminin özelliğini gösteren Türkçe ile yazılan mektubun özgün metninin aslına sâdık kalınarak çevirisi yapılmış, mektubun daha akıcı bir üslupta olması ve okunması amacıyla bazı kelimelerin özgün biçimleri değil de bugünkü yazılış ve okunuşları verilmiştir. Yine aynı gerekçe ile metnin özgün imlasına uyulmayarak, çeviri metinde gerekli görülen yerlere noktalama işaretleri konmuştur. Özgün metin ise çalışmanın sonuna eklenmiştir. Osmanlı sanatı ve mimarisiyle ilgili arşiv belgelerinde ve defterlerde malzeme, usta ve işçilerin temin ve tedariki, yapılan çeşitli harcamalar, yapıların bakım, onarım ve tamirleriyle alakalı pek çok bilgi bulunduğu halde, binaların gerek inşalarında gerekse tamirlerinde görev alan usta ve mimarların isimleri dışında herhangi bir bilgiye rastlanılmamaktadır. Özellikle usta ve mimarların çalışma usullerine yönelik ve bağlı bulundukları örgütlerle ilişkileriyle ilgili bilgi veren özgün kaynaklar oldukça sınırlıdır. Bu bakımdan bu konularla ilgili arşiv belgelerinin tespit edilip ortaya konulması, bugün meçhulümüz olan pek çok meselenin aydınlatılmasına önemli bir katkı sağlayacağı âşikârdır. Bu araştırmada incelenen Mimar İlyas’ın mektubu, belirtilen konularla ilgili yapılan araştırmaların önemli bir halkasını oluşturacak mahiyettedir.

In this research, it is examined the letter identified in the Topkapı Palace Museum Archive which was sent from Medina by Architect İlyas to The Chief Architects Davud Ağa who was Head of Hassa Architects Organization. The letter written with Kırma Divani style consists of twenty lines. Also, a abstract summarizing the content of letter takes part above the letter. In the letter, there are the names of Architect İlyas, The Chief Architects Davud Ağa, Koca Mustafa Efendi who was sent from Istanbul as building controller, and Mustafa Efendi who was the Kabaa Şeyhulharem at that time. In the letter, again, there are the terms such as repair, building controller, dome, mimbar, and lectern. The terms and names mentioned in the research are examined in detail. The letter written in Turkish which reflects the era’s features is translated by sticking to the original of the genuine text, and it is used today’s spelling and pronunciation of some words rather than original forms to provide fluent reading of letter. For the same reason, again, it is ignored the original punctuation of text and it is put the punctuation marks to the necessary places in the translated text. The original text is added at the end of study. Although there is a lot of information about the procurement and supply of material, wright and worker, various expenditures made, maintenance, mending and repair of constructs, there is nothing about the architects and wrights participated in both construction and repair of buildings except their names. Especially, the genuine sources supplying information oriented wrights and architects’ working method and about relationships with the organizations they bounded are very limited. In this term, it is obvious that locating and presenting the archive documents about this topic will contribute in enlightening lots of issues which is indeterminate today. The letter of Architect İlyas which is examined in this research can be a significant part of the researches which are conducted in the field mentioned.