Sosyo- ekonomik açıdan toplumların kalkınmasında önemli rolü olan nüfusun sayımı 19. yüzyıl başlarında Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma ve çöküş döneminde devleti kurtarma çabalarının bir sonucu olarak arazi ve mal mülk sayımı ile birlikte önem kazanmıştır. II. Mahmud döneminde yapılan yeni düzenlemelerle, Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından hemen sonra yerine kurulan yeni ordunun asker ihtiyacını karşılamak amacıyla ülke genelinde genel bir nüfus sayımı yapılması kararlaştırılmıştır. 1831 yılında yapılan ilk nüfus sayımından sonra belli aralıklarla daha da sistematikleşerek devam eden bu nüfus sayımlarından 1844 tarihli olanın amacı 1834-35 yıllarında “Redif Asâkir-i Mansûre" adıyla Yeniçeri Ordusu’nun yerine kurulan yeni orduya alınabilecek asker potansiyelini tespit etmekti. Bu sayımlarda bir takım aksaklıklar yaşanmasına rağmen ilgili yerleşim birimlerinde bulunan halkın tespitinin dışında dışarıdan gelen nüfusun da sayımı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmamızda Batı Anadolu’nun önde gelen yerleşim birimlerinden biri olan Aydın Sancağı Tire Kazası’nda H. 1261/M. 1845 tarihinde yapılan nüfus sayımlarını içeren ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde nüfus defterleri serisi içinde 3060 ve 3077 numara ile kayıtlı nüfus defterlerindeki veriler değerlendirilecektir. H. 1261 / M. 1845 yılına ilişkin 3060 numaralı Nüfus Defteri Tire’ye gelip, çeşitli medreselerde, mahallelerde, hanlarda, köy ve çiftliklerde yerleşen Müslüman nüfus hakkında bilgi verirken, 3077 sayılı Nüfus Defteri ise Gayr-i Müslim nüfusa Rum ve Ermeni özelinde bilgiler vermektedir.

Census registering, which has a considerable role in the process of development of a society in socio-economical aspects, had gained importance as a result of the efforts to saving the state during the periods of disintegration and collapse in the Ottoman Empire along with the land and property registering. A country-wide census registering was decided to be conduct in order to provide manpower for the new army which was assembled after the abolishment of Janissary regiments which was a part of series of regulations launched during the reign of Mahmud II. Object of the 1844 dated census which was the continuation of periodized and gradually sytemized censuses that followed the first census conducted in 1831, was assessing the potential of military manpower that is available for recruitment to the new army which is formed with the name of “Redif Asâkir-i Mansûre" in 1834-35 in place of Janissary Regiments. In spite of some troubles which were emerged during the census, registering of immigrant population was also conducted along with assessment of the populations of settlements in question. In this study, data that are provided from 3060 and 3077 numbered census registers from the census register series of Prime Ministry Ottoman Archives and contain census of H. 1261 in Tire district of Aydın Province which was considered among the prominent settlements of Western Anatolia, will be evaluated. While 3060 numbered Census register of H. 1261 / A.D. 1845 year providing information about the population that had arrived in Tire and settled in various madrasas, districts, inns, villages and farms, 3077 numbered Census register provides information about non-muslim population, especially about Rums and Armenians.