Toplumların en eski dönemlerden itibaren sürdürdüğü yaşam tarzları, yararlandığı geçim kaynakları, değerleri, öncelikleri, inançları, belli olaylar karşısındaki tutumları, kültürel kimliğin tüm ögelerini kapsayan dile yansır ve dile ilişkin verilerle de belirginleşir. Bu doğrultuda dilde yaşayan kimi söz varlığı ögelerinden, Türk toplumunun evcil ve yabani pek çok hayvan türünü tanıdığı, belli özelliklere göre sınıfladığı, kendisinden ya da ürünlerinden yararlandığı anlaşılmaktadır. Türkiye Türkçesi ağızları, hayvan adlandırmaları açısından ayrıntılı ve zengin bir söz varlığına sahiptir. Ağızlarda, hayvanların belli ölçütlere göre değişkenlik gösterebilen nitelikleri ya da durumları kapsamlı bir değerlendirmeyle ele alınmakta; adlandırmalar da buna koşut belirleyiciler aracılığıyla yapılmaktadır. Bununla birlikte kimi örneklerin aynı hayvanın farklı niteliklerini ya da türlü niteliklerdeki birden fazla hayvanı karşıladığı; farklı anlam ilişkilerine sahip hayvanları, insanları ve nesneleri adlandırmak için kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığından hareketle hayvan adlandırmaları için kullanılan belirleyiciler ortaya konmaya çalışılacaktır. Böylelikle Türk toplumunun yaşamında önemli bir yeri olan hayvanların adlandırılması için ağızlarda temel alınan özelliklerin ve buna dayalı ölçütlerin belirlenmesi, dilsel ürünlerden yararlanarak bu düzlemdeki yaklaşımların ve önceliklerin somutlaştırılması, adlandırmalar çerçevesinde Türkçenin anlatım gücünün ve sunduğu olanakların örneklenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamdaki veriler, başta Derleme Sözlüğü (TDK 1993) olmak üzere Türkiye Türkçesi ağızlarına yönelik kimi çalışmaların taranmasıyla edinilmiştir. Çalışmamızda yapılan sınıflandırma denemesi de elde edilen verilerden yola çıkılarak oluşturulmuştur.

Since ancient times, the society’s lifestyle that they have sustained, livelihoods that they have benefited, their values, priorities, beliefs, attitudes towards certain events are reflected in language which cover all aspects of cultural identity and becomes clear with data related to language. In this respect, it can be understood from some lexical items living in language that Turkish society has known many domestic and wild animal species, classified them according to particular features, and benefited from themselves or their products. Turkish dialects have vocabulary that is detailed and rich in terms of animal naming. In dialects, animals’ qualifications and situations that can be varying according to specific criterions are dealt with a comprehensive assessment; so the naming is being done via these parallel determinants. At the same time, it is seen that some examples meet different qualities of the same animal or more than one animal with types of qualifications and use animals that have different meaning relation for naming humans and objects. In this article, it is attempted to present determiners that have been used for naming animals based on Turkish dialects. Thus, it is aimed to specify features- based upon in dialects for naming animals that have an important role in Turkish society life- and related criterions; objectify approaches and priorities in this field by utilizing linguistic outputs, within the naming context exemplify the expressive power and facilities of Turkish. The data in this context is obtained by searching some studies about Turkish dialects, especially Dictionary Compilation (TDK 1993). The classification experiment conducted in this study is created starting from the data that has been obtained.