Osmanlı Devleti’nde kadı, görevleri genişlemiş önemli bir âmir, otorite ve hukuk adamıdır. Kadı olarak atananlarda aranan, belirli hususiyetler vardır. Ancak 17. asırda Osmanlı Devleti’nin idarî ve siyasî yapısında görülen çözülmeler, adalet sistemine de yansımıştır. Artık kadılar eskisi kadar titizlikle seçilmemekte, seçilip başa gelen bazı kadılar da işlerinin gereğine aykırı davranmaktadır. Makalemizin konusu olan manzume, bu bozulmaya ışık tutar niteliktedir. Çalışmamızda, öncelikle “kadı” kelimesinin kökeni hakkında bilgi verilmiş; Kur’ân-ı Kerîm’de ve hadis-i şeriflerde geçtiği kadarıyla kadılıktan söz edilmiş; kadılık mesleği ile ilgili geniş bilgiler sunulmuş; daha sonra Klasik Türk Edebiyatında ve Türk Folkloründe öne çıkan kadı tipinin özelliklerine yer verilmiştir. İncelenen eserlerde kadılar, insanların mallarını alan; hukuku çiğneyen; yanlış fetvalar vererek hakka bâtıl, bâtıla hak diyen; sarhoş, esrarkeş; hükümleri rüşvet karşılığı satan; adaleti sağlayamayan, verdiği hükümlerle halka zulmeden kişilerdir. Aynı husus, çalışmamıza konu olan eserde de geçerlidir. Zamanın ulemâsı da okuduğu ilim ile amel etmeyen, bu sebeple ahirette ilmin şefaatini ummaması gereken, kendi aklından söz söyleyip kitaba başvurmaya tenezzül etmeyen, kendini hikmet sahibi zanneden, Allah’tan korkmayan, şeriat ile amel etmeyen kişilerdir. Şair, bu şahsiyetleri sert bir biçimde eleştirir ve onlara nasihat eder. 17. yüzyılda yazılmış olan bu şiir, dönemin siyasî olayları dolayısıyla bozulan ictimaî yapıyı çok açık bir biçimde gözler önüne sermektedir.
Judge is authority and law man who has a major of extended duties in the Ottoman Empire. There are certain criterias for someone who is appointed as Judge. But, dissolution in administrative and politial structure which was observed in the Ottoman Empire has effected on Ottoman Justice System in the 17th century. Judge was not chosen carefully any more and they did not do their jobs adequately. Poem, the subject of our article, shed light on this dissolution. In our article, primarily, extensive information is presented related to the judgeship. Then, prominent place is given to the characteristics of the type of judge in Turkish Folklore and Literature. Judges, works in which has been examined, who take people’s property, break the law, give bad fetwah, drink alcohol, use drugs, sell provisions with bribes, behave badly to people and thereby can not provide justice,. The same charestricitic of Judge is seen our examined work. The scholars of the era also read. But they do not practice with their readings. They could tell their own mind without scholarly reference. They see themselves as master. They do not follow rules of God. Poet, who in our examining work, harshly criticized these figures and he strongly advices them. This poem which is written in the 17th century shows us that age’s dissolution in social structure by political events.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.