Manisa İli, Soma ilçe merkezinde yer alan Hızır Bey (Çarşı) Camii, kitabelerine göre H.1206/M.1791–92 senesinde inşa edilmiştir. Kareye yakın dikdörtgen planlıdır. İki sıra pencerelerle donatılmış kâgir duvarların kuşattığı harim, kiremit kaplı, kırma çatı altındaki bir bağdadi kubbeyle örtülüdür. Caminin kuzey ve batı cepheleri tamamen, doğu cephe ise ilk pencereyi içine alacak şekilde revak sırası ile kuşatılmaktadır. Revak sırasıyla, kuzey cepheyi kaplayan son cemaat mekânı, ahşap dikmeler ve bunların arasındaki bağdadi kemerlerden oluşur. Harim mekânının kuzey duvarına, doğu ve batı yönlerinden başlayan ve on dört ahşap sütunla taşınan, iki katlı ve ahşap mahfil düzenlenmiştir. Kuzey duvarında mahfilin birinci katı güneye doğru, loca şeklinde çıkma yapmaktadır. Cami, kâgir duvarlarının dışında, neredeyse bütünüyle ahşap malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Bu makaleyle, XVIII. yüzyılın ikinci yarısında dini mimari yapılar içinde, en zengin konulu duvar resimlerine sahip olan caminin günümüze kadar ulaşan orijinal bezemeleri ve yanı sıra da farklı dönemlerde geçirdiği onarımlarla eklenen “yeni” resimlerin belgelenmesi amaçlanmıştır. Caminin orijinal duvar resimleri Geç Osmanlı Dönemi’ne tarihlenir. Gerek konulu duvar resimleri ve gerekse de bitkisel üslupta bezemesel özellikler taşıyan süslemeleri ile bina, geleneksel Minyatür Sanatı’ndan Batılı anlayışında Resim Sanatı’na geçiş evresinde yer alan tasvir sanatının konu, üslup, malzeme açısından önemli örnekler arasında yer almaktadır. Duvar resimleri, son cemaat mekânının kuzey cephesindeki mihrap nişlerinin iç bükey yüzeylerinde, pencere açıklıklarının aralarında, ayrıca batı kanadındaki mükebbirenin dolgusunda; harimde ise kapı ve pencere araları ile üst katta mahfil bölümünün harime bakan güney kısmındaki duvar yüzeylerinde Barok üslupta bitkisel karakterli boyalı nakışlarla birlikte tasvir edilmiştir. Belirtilen yerlere uygulanan konulu resimler ve bitkisel karakterli bezemesel nakışlar orijinal dönemine aittir. Raspa, onarım ve yenileme çalışmaları sırasında eklenen yeni resimler harim duvarlarındadır ve bezemeler yapının iç mekânını özgün durumundan uzaklaştırmaktadır.

Hızır Bey (Çarşı) Mosque in the centrum of Manisa province, Soma district was built in A.H 1206/ A.D 1791-92. It has a square-like rectangular plan. The sanctuary surrounded by stone walls adorned with windows in two lines, is covered with a timberwork dome beneath the hipped roof covered with tiles. The north and west sides of the mosque are encircled completely and the eastern side is encircled as to enclose the first window with portico line. The portico line and the narthex that covers the north side is consist of wooden pillars and the timberwork arches in between. On the north wall of the sanctuary space the two story wooden gathering-place that begins with the east and west sides and carried with fourteen columns is founded. The first story of the gathering-place on the north wall makes a loggia in the shape of an oriel towards south. The mosque is built almost completely with wooden materials, except the stone walls. In this article, it is aimed to document the original ornaments of the mosque, which has the richest themed murals among the religious structures of the second half of XVIII. century, that reached to our times, besides the “new” murals added with the restorations the mosque has gone through at various times. The murals of the mosque date back to the late Ottoman period. The building is one of the important examples of the depiction art in its transition from the traditional miniature art to the art of painting in western sense in terms of its theme, style and materials, with both its themed murals and ornaments having the characteristics of plant style decorations. The murals are depicted in Baroque style together with colored embroideries in the concave surfaces of the mihrap niches on the north side of the narthex, between the window openings, and also on the west wing of the timber block of the niche of the narthex and in sanctuary on door and window openings and on the wall surfaces in the south part of the gathering-place upstairs facing the sanctuary. The themed paintings and ornaments having the characteristics of plant style decorations belong to the original period. The new paintings added during scrape, restoration and renovation works are on the sanctuary walls and the ornaments alienate the inner space of the building from its original form.