Mu'ammâ; gizli ve güç anlaşılır söz, anlaşılmaz iş manasına gelen Arapça bir kelimedir. Edebiyatta içerisinde bir isim gizlenmiş olan manzum bilmecelere mu'ammâ denir. Mu'ammâ türü ilk olarak Arap edebiyatında ortaya çıkmışsa da gelişimi İran edebiyatında olmuş, Türk edebiyatına da İran edebiyatı yoluyla girmiştir. Türk edebiyatında ilk mu'ammâ örnekleri XV. yüzyıldan itibaren görülür. XVI. yüzyılda mu'ammâ türü çok rağbet görmüş, bir çok şair mu'ammâ yazmıştır. Bu yüzyılda, başta Molla Cami ve Mir Hüseyin Mu'ammâyî olmak üzere meşhur İran şairlerinin mu'ammâları tercüme edilmiş ve şerhler yazılmış, Farsça ve Türkçe mu'ammâ risâleleri meydana getirilerek mu'ammâ yazmanın kuralları ve çözüm yolları hakkında bilgiler verilmiştir. XVII. yüzyıldan itibaren mu'ammâ türüne olan rağbet azalırsa da XIX. yüzyıl sonuna kadar mu'ammâ yazılmıştır. Mu'ammâ konusunda hazırlanan bu çalışma; giriş, Farsça mu'ammâ risâlesi ve sonuç bölümlerinden meydana gelmiştir. Giriş bölümünde mu'ammânın tanımı yapılmış, mu'ammâ kuralları ve çözümü hakkında özet bilgi verilmiş ve Türk edebiyatında mu'ammâ yazmış olan şairlerin listesi tablo halinde gösterilmiştir. Mu'ammâ yazılması ve halli (çözülmesi) konusunda bilgi veren Farsça bir risâlenin tercümesi ve değerlendirilmesi bu çalışmanın gövdesini oluşturmaktadır. Bu risâle, bir mukaddime, yirmi dört bölüm ve bir hâtimeden ibarettir. Risâlenin her bölümünde mu'ammâ kurallarından biri anlatılarak mu'ammâ örnekleri verilmiş ve bu mu'ammâların çözümü yapılmıştır. Anlatılan kuralın daha iyi anlaşılması için verilen örneklerin sayısı bir ile dört arasında değişmektedir. Bu örneklerin bazılarında vezin problemleri bulunmaktadır. Bazı mu'ammâ örneklerinin çözümü konusunda sayfa kenarına notlar düşülerek açıklamalar yapılmıştır. Sonuç bölümünde bu risâlede anlatılan mu'ammâ kuralları ve örnek çözümler değerlendirilmiştir, böylece daha önce ortaya konulmuş teorik bilgilere katkı sağlama gayesi güdülmüştür.

Mu'ammâ is an Arabic word that means mysterious and hard to understand, incomprehensible work. Poetic puzzles which has secret names inside are called Mu'ammâ in literature. Although mu'ammâ type initially arised in the Arabic literature, development has been in Persian literature and entered Turkish literature through Persian literature. Examples of mu'ammâ can be seen in Turkish literature since 15th century. In the 16th century mu'ammâ type was so popular and written by many poets . In this century, mu'ammâ of many Persian poets, particularly Molla Câmî and Mir Hüseyin Mu'ammâyî, have been translated and comments have been written. Information about rules of writing mu'ammâ and its solutions have been announced by Persian and Turkish mu'ammâ treatises. Since 17th century even the demand decreases in mu'ammâ, is written until the end of the 19th century. This study which has mu'ammâ as a subject includes; introduction, Persian mu'ammâ trearise and the conclusions. In the introduction section, mu'ammâ is described, a summary information is given about mu'ammâ rules and solutions, and list of the poets who has written mu'ammâ in Turkish literature, is shown in the table. Translation of a Persian treatise that gives information about the writing and the solution of a mu'ammâ constitutes the body of this work . This treatise is consisted of a preface, twenty four sections, and a postscript. In each section of the treatise, one of the rules of mu'ammâ is explained, Mu'ammâ sample are given, and their solutions have been done. For a better understanding of the rules described given number of samples varies between one and four . There are some prosody meter problems in some of the samples given. For the solution of some mu'ammâ examples annotated explanations are made at the edge of the page. In the conclusion section, mu'ammâ rules and the sample solutions given in this treatise are evaluated, so it was meant to contribute previously demonstrated theoretical knowledge.