Bu makalede Musul Zengi Atabegi II. Seyfeddin Gazi’nin (565-576/1170-1180), Mardin Müzesi Envanterine kayıtlı, 575 (1179-80) yılında, el-Cezire ve Nesîbin (Nusaybin)’de basılmış bir grup sikkesi ele alınmıştır. Bu grubun özellikle üzerinde durulma nedeni sikkenin ön yüzünde yer alan Athena büstü örneklerinin, daha önce MÖ. 3. Yüzyılda basılan Antik Side kenti tetradrahmilerinde görülmesidir. Sikkenin arka yüz yazıtında ise Melike ait unvan ve şecere bağlantıları ile dönemin halifesinin isminin geçiyor olması siyasal bağlantılara da işaret etmektedir. Zengiler, 12. ve 13. yüzyıllarda Halep ve Musul merkez olmak üzere el-Cezire Doğu Anadolu ve Suriye’de hüküm sürmüş olan bir Atabegliktir. İlk hükümdarı İmadeddin Zengi'dir. 1169-70 yılına gelindiğinde ise Musul Zengi Atabegi Mevdud; öldükten sonra yerine oğlu II. Seyfeddin Gazi geçti. Böylece II. Seyfeddin Gazi’nin Musul Atabegliği başlamış oldu. Seyfeddin Gazi’nin sikkesinde yer bulan betim, -Athena-, adalet, doğruluk ve bilgelik için savaşan bir tanrıçadır. Tasvirlerde genellikle başında miğfer, sol elinde ise ortasında Medusa başı bulunan bir kalkan tutar. Side Antik kentinde MÖ. 3. yüzyıl sonunda basılan sikkelerin ön yüzündeki Athena, betimi ile Seyfeddin Gazi’nin sikkesinin ön yüz Athena büstleri aynıdır. Seyfeddin Gazi Musul’da ikamet ediyor olmasına rağmen Athena tipli sikkelerini el-Cezire ve Nesibin’de bastırmıştır. Bu şehirlerin Artuklu egemenliğinde bulunan Hisn-ı Keyfa ve Mardin şehirlerine yakınlığı düşünüldüğünde, bölgede Artukluların Antik benzeri sikkelerine bir alternatif oluşturma çabası düşünülebilir. Unutulmamalıdır ki kardeşlik hukuku yanında, bölgede ki Türkmen devletleri arasında siyasal ve ekonomik bir yarış bütün hızıyla devam etmektedir. Seyfeddin Gazi sikkelerini, ticareti bir malzeme ve iletişim kaynaklarının kısıtlı olduğu Ortaçağ ortamında bir bilgi kaynağı ve propaganda aracı olarak kullanmıştır. Sikkesinde politik ve dinî propaganda yöntemlerine de yer verdiği gibi, kendisini de layık gördüğü unvanlarla kahraman ataları ile özdeşleştirmiştir.

In this article, a group of coins that belongs to Seyfeddin Gazi II (565-576/1170-1180),the Atabeq of Mosul Zenkid and that registered in Mardin Museum Inventory printed in the year of 575 (1179-80) in al-Jazeera and Nesibe (Nusaybin) has been discusses. The reason why it is focused on especially this group is the samples of Athena bust that is on the face of the coin have not been seen before in the tetradrachms of ancient town of Side printed in B.C. 3rd century. In the back inscriptions, being written of the pedigree links belonging to the Melik (king) and the name of the caliph of the time indicate the political connections. The Zengids is an Atabeq state ruled especially in Aleppo and Mosul including al-Jazeera, Eastern Anatolia and Syria in the 12th and 13th centuries. The first ruler was İmadedin Zengi. When it comes to the year 1169-70, after the death of Mawdud, Atabeq of Mosul Zeng; his son, Seyfeddin II succeed to the throne. Thus, Seyfeddin II began to be the Atabeq of Mosul. -Athena- that is seen on the coin of Seyfeddin Gazi, is a goddess fighting for justice, truth and wisdom is a goddess. He is generally depicted as having a helmet on her left head, and holding a shield in the middle of which there is a Medusa head. In the ancient town of Side, the depiction of Athena on the face of the coins printed at the end of BC 3rd century, and the front side Athena bust of the coins belonging to Seyfeddin Gazi are the same. Although Seyfeddin Gazi was residing in Mosul, he printed his coins with Athena type in al-Jazeera and Nesibe. When the closeness of this town to Hisn-i Keyfa and Mardin under the sovereignty of Artukid is considered, it can be thought as an effort to create an alternative to the ancient like coins belonging to Artukids. It should be noted that besides the brotherhood of law, political and economic race between the Turkomen governments in the region continues at a brisk pace. Seyfeddin Gazi used his coins in an atmosphere of the Middle Ages in which the trading materials and communications resources were limited as an information source and a propaganda tool. His coins also included in the political and religious propaganda methods, and he was identified with his hero ancestors with the titles deemed worthy for himself.