Hicrî III. ve IV. yüzyıllar, tasavvuf tarihi açısından, önemli gelişmelerin kaydedildiği bir dönemdir. Bu dönemde büyük sûfîler yetişmiş ve tasavvufun nazarî yönü oluşmaya başlamıştır. İlk tasavvuf tarikatları diyebileceğimiz, başlıca on bir tarikatın kuruluşu da bu süreçte gerçekleşmiştir. Bâyezîd-i Bistâmî, hicrî III. asra damgasını vurmuş sûfîlerden birisi; ilk dönem tarikatlarından Tayfûriyye'nin de kurucusudur. Tayfûriyye, sekr esasını prensip edinmiş, tasavvufî bir nizamdır. Sekr ise Allah aşkından dolayı ortaya çıkan kendinden geçme halidir. Ancak sekr, coşkunun yoğunluğundan kaynaklanan geçici bir durumdur. Dolayısıyla muhabbetullahın, sekrden başka tezahürleri de mevcuttur. Örneğin fenâ, tevhit, ma'rifet, ve müşâhede gibi kavramlar, Bâyezîd'in tasavvufî söylemlerinde, sekr dışında yer eden kavramlardandır. Ancak bunlar da Allah aşkı ile direkt yahut dolaylı olarak ilgili olduğundan, Bâyezîd'in tasavvufî anlayışının, büyük ölçüde aşk üzerine kurulu olduğunu söylemek, abartılı olmaz. Onun tasavvufla ilgili söz ve fiillerinden pek çoğu da bu itici güç tarafından desteklenir. Örneğin o, Allah aşkının bir tezahürü olarak şer'î konularda çok titiz davranmış; Allah'ın emir ve yasaklarına riayeti kendine temel prensip ettiğinden -halkın bir velide belki de en çok görmek istediği- kerametlere dahi itibar etmemiştir. Bununla da yetinmeyen Bâyezîd, hayat tarzı olarak zühdü tercih etmiş; buna rağmen yaptıklarını daima azımsamış bir sûfîdir. Bu makalede, Bâyezîd-i Bistâmî'nin tasavvufî anlayışında Allah sevgisi ve bu sevginin onun hayatındaki tezahürleri ele alınacaktır.
Third and fourth centuries of Hijra are important periods for the history of sûfism. In this period a lot of sufi grew and some mystical theories were developed. In these centuries the first 11 main sûfî orders (tariqats) were established. Bâyezîd-i Bistâmî is one of the most important names of this period. He was establisher of "Tayfûriyye" that was from the first term orders. Tayfûriyye based its mystical thoughts on "sekr." Sekr is a kind of ecstasy caused by love of Allah (muhabbetullah). But sekr is a temrorary state emerges thank to intense excitement. So muhabbetullah has also another appearants with the exception of sekr. For example fena, unity of Allah (tevhid), insight (marifet) and müşâhede are some other terms take place in Bâyezîd's mystical system. But these terms are also interested in muhabbetullah directly or indirectly. So, it is possible to say that Bâyezîd's mystical system is based on love. Most of his talkings and and ideas about mysticism are suppurted by this driving force. For example he obeyed with religious rules meticulously and considered Allah’s commands and bans important. Besides this he ignored even miracles (keramet) toward that people respected. Bâyezîd didn’t restrict himself these ones. He chose ascetistic life for the sake of muhabbetullah and always regarded his religious deeds as too little. This article deals with Bâyezîd-i Bistâmî's love of Allah and its appearans in his life.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.