Derbent, Rusya Federasyonuna bağlı olan Dağıstan Özerk Cumhuriyetinin tarihi ve önemli ikinci şehridir. Aynı zamanda önemli Türk nüfusunu barındıran Derbent şehri Avrasya ile Ortadoğu arasındaki tek geçit noktası olduğu için birçok millet tarafından yurt edinilmiştir. Kafkasya’nın önemli geçit yollarından biri olması nedeni ile de kanlı savaşlara, ihtilaflara, düşüş ve yükselişlere sahne olmuştur. Asırlar boyu Derbent Güney Dağıstan’ın tek şehri olmuş ve doğu Kafkasya’nın bu bölgesinin hayatında özel bir rol oynamıştır. Erken ortaçağda bu şehir Hazar denizi üzerinde önemli bir liman ve bin yıldan fazla Güney-doğu Avrupa yolu üzerinde en büyük transit ticaret merkezi olmuştu. Bunun dışında, Arap fethinden bu yana uzun süre Derbent, Güney Dağıstan’ın (belki de genel olarak) dini (Müslüman) merkezi oldu. Ayrıca Derbent, her zaman güney Dağıstan’ın büyük zanaat merkezi olarak kalmaya devam etmiştir. Dağıstan tarihi birçok yazar tarafından incelenmiş anacak Türk dünyasına yeterince tanıtılmamıştır Bu çalışmada, ilk çağ, Roma, Sasani ve İslam dönemi Derbent tarihi tanıtılmaktadır. Öte yandan Dağıstan’da yaşayan ve bölgenin en önemli yerli halklarından olan Terekeme Türklerinin tarihinin kısa özeti de verilmektedir. Antik çağdaki coğrafyacısılar ve yazarlar tarafından ele alınmasına rağmen, Terekemelerin yaşadığı bu bölgenin ve özellikle de Terekeme köylerinin tarihi Türk Dünyasında pek tanıtılmamıştır. Bu çalışmanın amacı Derbent ve Terekeme köylerinin tarihini Türk Dünyasına tanıtmaktır.

Derbent is a second historical city of Dagistan in Russian Federation. The history of Derbent City in Dagistan has been studied by several authors. Derbent, where lives a significant amount of Turkish Population, is a transit passage area between Eurasia and middle east. Therefore, It has been inhabited by several nations. For these reasons, It witnessed to bloody wars, conflict, fall and rise. Derbent became unique city of South Dagistan during centries, and played important role in the life of East Caucasia. It had become an import port at Caspian Sea and become a transit commercial passage on South East Europe Way. Furthermore, After Arabic conquest, It became important Islamic center of Muslims for long time. Moreover, Derbent had always maintained its role as a great craft center of Dagıstan. Dagistan history has been studied by several authors. However, this history has not been introduced to Turkish World yet. In this work, Derbent History was studied in terms of the First Age, Roman, Sasani, Islamic and Soviet periods. On the other hand, Terekeme’s are being most important people of the region. Despite presence of several studies made by geographers and authors lived in antique period, the history of Terekeme Villages has not been introduced to Turkish World, too. This work presents the history of Derbent and Terekeme region to Turkish World.