Gülbanklar, Türk sözlü kültürünün önemli ürünleridir. Gülbank çekmek-okumak; sosyal hayatta, askerî ve dinî-tasavvufî kültürde yaygın bir uygulama olmuştur. Mevlevîliğin âdâb ve erkânına ait hemen her ritüelde gülbank çekilmektedir. Mevlevî gülbankları, diğer tasavvuf ekollerinin gülbanklarına benzemekle birlikte; şekil, içerik ve işlev açısından özgün bir yapıya sahiptirler. Mevlevî gülbankları kalıp ifadelerle başlar ve kalıp bir ifadeyle sona erer. Bu gülbanklarının tamamında Hz. Ali, Şems-i Tebrîzî ve Mevlânâ’ya atıf yapılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Mevlevî gülbanklarını işlevsel metot açısından tahlil etmektir. Çalışmada, Mevlevîliğe ait ulaşabildiğimiz tüm gülbank metinleri ve bu metinlerin varyantları tahlil edilmiştir. Gülbanklar, Mevlevîliğin temel ayinlerinin yanında; geçiş dönemleri, yemek, çile çıkarma gibi diğer ritüellerde de okunmaktadır. Gülbankların temel işlevi, mevcut ritüeli kutsamaktır. Bunun yanında, her ritüelde okunan gülbankın farklı bir anlamı ve işlevi vardır. Mevlevî ritüelleri, kadim bir geçmişe sahiptirler ve gülbanklar da bu ritüellerin ruhunu yansıtmaktadırlar. Bu sebeple, gülbanklarda tarihî bir olay, şahıs ya da bir duruma sıkça telmih yapılmaktır. Gülbanklar, tarihî faktörlerin yanında Mevlevî âdâb ve erkânının sosyal ve psikolojik faktörlerinden de etkilenmişlerdir. Gülbank metinleri, birbirlerine çok benzemekle birlikte metinlerin bağlamı göz önüne alındığında her gülbankın özgün ve otantik bir değeri olduğu görülecektir. Çalışmada, kaynak eserlerden yararlanılmış bunun yanında Yenikapı Mevlevîhanesindeki törenler gözlemlenerek metnin bağlamı pekiştirilmiştir.

Gulbanks are among the most important works of Turkish oral tradition. Reciting gulbanks was a common practice in military and Sufi culture. Gulbanks are recited almost in every ritual in relation with Mawlawi rules and conventions. While Mawlawi gulbanks have many things in common with the gulbanks of other Sufi traditions, they possess a unique quality in structure, content and function. Mawlawi gulbanks begin and end with routines. In every this gulbank there is always a reference to Hz. Ali, Shams Tabrizi and Mawlana. The objective of this study is to analyze Mawlawi Gulbanks in terms of functionalist approach. In this study, all the gulbank texts and their variants belonging to Mawlawi tradition have been analyzed. Apart from basic Mawlawi rituals, gulbanks are also recited in other rituals such as transition periods, meals, and periods of spiritual retreats (çile).The basic function of a gulbank is to consecrate the present rituals. Besides, each gulbank recited during a different ritual has also a different meaning. Mawlawi rituals date back to old times and gulbanks reflect the spirit of these rituals. Hence, in gulbanks there is often a reference to a historical event or person. Apart from the historical factors, gulbanks have been influenced from the social and psychological factors of Mawlawi rules and conventions. Even though all gulbanks look similar to each other, when the contexts are taken into consideration, it can be clearly seen that each gulbank has a unique and authentic value. In this study, the source texts have been used and the context has been supported through the observations of Mawlawi ceremonies in Yenikapı Mawlawi Lodge.