Bu çalışmada günümüzde Ermeni sorunu olarak bilinen 1915 Olaylarının öncesinde ve sonrasında Ermenilere yönelik eğitim, sağlık, finansal ve toplumsal konularda çalışmaları olan American Boards of Comissioner for Foreign Mission’ın (Amerikan Yakın Doğu Yardım Komisyonu) Urfa’daki çalışmaları üzerinde durulacaktır. Bu çerçevede kısa adı YDYK olan Amerikan Yakın Doğu Yardım Komisyonu hakkında kısaca bilgi verildikten sonra bu komisyonun Urfa temsilcisi olan Mary Caroline Holmes’un, Urfa’daki görevi sırasında kaydetmiş olduğu anıları ve bu anılarda Holmes’un Türk, Ermeni, Kürt, Fransız, İngiliz, Alman ve diğer gruplarla olan ilişkileri üzerinde durulacaktır. Çalışmada ilk olarak Holmes’un kim olduğu, ne tür faaliyetlerde bulunduğu ve bölgeye dair izlenimlerine yer verildikten sonra, yazarın misyonerlik faaliyetleri kapsamında “Urfa’da Ermeni Yetimhanesi” adlı eseri incelenecektir. Daha sonra Holmes’un hangi görevle bölgede bulunduğu, bölgede bulunduğu sırada çalıştığı misyon hakkında kısaca bilgi verilecektir. Daha sonra Holmes’un eserinde 1919-1921 yılları arasında Urfa’da yaşanan gelişmeleri Ermeniler ve Türkler açısından nasıl ele aldığı değerlendirilmeye çalışılacaktır. Bu kapsamda konuyla ilgili bir literatür araştırması yapıldıktan sonra yazarın konuya yaklaşımı, eserin söylem analizi ve Urfa’daki Ermeni yetimhanesinde yaşananların bir misyonerin kaleminden nasıl ele alındığı değerlendirilecektir. Çalışmada ayrıca Holmes’un işgal döneminde Türklerle işgal kuvvetleri arasında nasıl bir rol oynadığına da dikkat çekilecektir. Böylelikle gerek Tehcir öncesi gerekse Tehcir yıllarının ardından misyonerlik faaliyetlerinin bölgede nasıl bir politika çerçevesinde gerçekleştirildiği ve söz konusu misyonerlerin bölgedeki asıl toplumsal hedeflerinin ne olduğuna açıklık getirilmeye çalışılacaktır.

In this article, Works of American Boards of Commissioner for Foreign Missions which worked in areas of education, healthcare, finance and social subjects for Armenians before and after 1915 Events as known as Armenian Problem in Urfa, will be emphasized. In this context, Information about American Boards of Commissioner for Foreign Mission (shortly known as ABCFM) will be given briefly. After that brief information, Mary Caroline Holmes’s, who was ABCFM’s represent of Urfa, memories and in that memories Holmes’s relations with Kurds, French, British, German and other communities will be examined. Firstly, Holmes’s personality, occupation and her memories about Urfa will be given. And then, her book namely “Armenian Orphanage in Urfa” will be studied in context of her missionary activity. After that, events between Armenians and Turks in Urfa between the years of 1919-1921 will be evaluated in the perspective of Holmes’s book. In this scope, after the extended literature survey, approach of Holmes to subject, discourse analysis of Holmes’s book and events in Armenian Orphanage by the book of a missioner view will be propound. Besides it will be pointed out the role of Holmes in occupation era between Turks and occupation forces in this article. So it will be tried to clarify how to be carried out missionary activities in pre-relocation and post-relocation years in which the scope of policy in region and social aims of aforementioned missionaries.