Metin dilbilgisi, metinlerde izlek ve yeni bilgilerin, tutarlılık ve bağdaşıklık çerçevesinde nasıl bir sözdizimi ile birbirine eklendiğini araştıran tümceötesi bir alandır. Diğer bir deyişle, metin dilbilgisi, metni oluşturan tümceleri hem ayrı ayrı hem de önceki ve sonraki tümce ve tümcelerle bağlantılı olarak, başka kavramların yanı sıra, “izlek” ve “yeni bilgi” açısından çözümler. İzlek bir tümcenin hareket noktası ya da daha önceden bilinen bir öğedir, yeni bilgi ise izleğe eklenen ve metnin ilerlemesini sağlayan öğelerdir. Sözdizimleri farklı olan diller arasında yapılan çevirilerde izleklerin ve yeni bilgilerin dizilişinde farklılıklar olması doğaldır, ancak bu durum, bir metinde yer alan öğelerin keyfi olarak sıralanması anlamına gelmez. Bu çalışmada altı tümceden oluşan Fransızca bir metin kesiti izlek ve yeni bilgilerin seçimi ve dizilişleri açısından, beş Türkçe çevirisi ile karşılaştırılmıştır. İnceleme sonunda, bazı çevirilerde izlek ve yeni bilginin yer değiştirdiği, yeni bilgilerin dizilişleri arasında büyük farklılıklar olduğu, özgün metinde yer alan bazı yeni bilgilerin silindiği ve özgün metinde yer almayan yeni bilgiler eklendiği ortaya çıkmıştır. Çevirilerin kendi aralarında ve özgün metinle karşılaştırılması sonucunda, Fransızcadan Türkçeye çevrilen altı tümceden yalnızca birinde, izlek-yeni bilgi dizilişi açısından tam uygunluk saptanmıştır. Diğer tümcelerde ise ya izleklerin ve yeni bilgilerin seçiminde, ya da yeni bilgilerin diziliş sırasında çok sayıda farklılık gözlenmiştir.

La grammaire de texte est un domaine de recherche interphrastique qui étudie comment les thèmes et les rhèmes dans les textes s’articulent entre eux dans le cadre de la cohésion et de la cohérence. Autrement dit, la grammaire de texte analyse les phrases qui constituent ensemble un texte, à part et en relation les unes avec les autres, du point de vue, entre autres, du thème et du rhème. Le « thème » est le point de départ ou un élément déjà connu des locuteurs; quant au « rhème », c’est une information nouvelle qui vient s’ajouter au thème et qui assure la progression dans le texte. Dans cet article, une séquence de texte en français composé de six phrases a été comparée avec cinq traductions en turc du point du vue de l’agencement des thèmes et des rhèmes. A la fin de l’étude, il a été observé que dans certaines traductions, le thème était substitué au rhème, qu’entre les dispositions des rhèmes se trouvaient de grandes différences, que certains rhèmes du texte original avaient été supprimés et que de nouveaux rhèmes avaient été créés par les traducteurs. Il est naturel et indispensable qu’il y ait des différences dans la syntaxe des thèmes et des rhèmes lorsqu’il s’agit des traductions entre les langues appartenant à des familles de langue différentes, cependant cela ne signifie nullement que l’on peut disposer aléatoirement les éléments constituant un texte. A la suite de la comparaison faite du texte original avec les cinq traductions et les traductions entre elles, il n’a été constaté qu’une phrase, parmi six, qui a été traduite convenablement par tous les traducteurs, donc la traduction d’une seule phrase était compatible du point de vue de l’ordre des thèmes et des rhèmes. Dans les cinq phrases qui restent, il s’agit de plusieurs écarts entre les choix des thèmes et des rhèmes ainsi que dans la disposition de ces derniers.