Türk Dili tarihinde Çağatay Türkçesi Dönemi özel bir yer tutar. Ali Şìr NevÀyì ile zirvesine ulaşan, 14. Yüzyıldan başlatılan müşterek Orta Asya edebi yazı dili olan bu dönem, Türk Dilinin doğu kolunun edebiyatta en önemli aşamasını oluşturur. Bu edebiyat, gerek eserlerinin sayısı ve gerekse bu eserlerin niteliği ile araştırmacılar için önemini koruyan; hâlâ üzerinde çalışılması büyük önem arz eden bir dönemdir. İnsanın doğayla iç içe bir yaşam sürmesi, onun diline de yansımıştır. Türkler tarihin ilk çağlarından beri bildiğimiz kadarıyla avcılıkla geçinmişler ve göçebe bir hayat sürmüşler, yerleşik hayata geçmeleri 9. Yüzyıldan sonra başlamıştır. Türklerin bu özelliklerinden dolayı Türk dilinde doğayla ilgili adlandırmaların zengin olduğunu görmekteyiz. Bitki ve hayvan adları, doğaya dayalı anlatımın bir sonucu olarak mecaz anlamlar, kişileştirmelerle genişlemiştir. İnsanın özelliklerini kişileştirme ile hayvanlara aktarım ya da tam tersi hayvanların bir takım karakteristik özelliklerini insanla birleştirme yolu, Türk dilinin deyim ve mecaz yapısını eşsiz hazinelerle donatmıştır. Türk dilinin tarihi dönemleri üzerine yapılacak ayrı ayrı çalışmalar, bu hazinenin gün ışığına çıkmasına yardımcı olacaktır. Çağatay Türkçesi Dönemine ait şiirlerde vahşi hayvanlar ve yırtıcı kuşlar üzerine yapılan bu çalışma, Türk dilinin söz konusu konuda zenginliğini ve sözcüklerin kendi anlamlarının dışında yüklendikleri yan ve mecaz anlamların çeşitliliğini görebilmemize imkan sunmaktadır. Bu çalışmada şairlerin şiir kudretlerini fil ile anlattıklarını, ejderha ile Hazret-i Musa’nın asasına telmihte bulunduklarını, it sözcüğü ile insanın nefsini ifade edebildiklerini ortaya konuldu. Türk dilinin diğer dönemleri üzerinde yapılacak benzer çalışmalar, bize sözcük ve anlamın tarihsel macerasının haritasını gösterecek, dilimizin zenginliğinin farkına varmamızı sağlayacaktır.

The Age of the Chaghatai Turkish has an important position in the history of Turkic Languages. This age, which had been a common literary language age that had reached its climax since fourteenth century, by the contributions of Ali Shir Nawayi, forms the most important stage of the eastern branch of Turkish Language in literature. This literature, for researchers, is still too important from the point of wiev of the numbers of its sources and their qualities and it deserves researchs and studies about it. The Living of Human with the nature reflects on his language. The Turks, as we know, since the first periods of history, subsisted on hunting and lived nomadic life. Their transferring to the settled life had begun after the ninth century. Because of their these pecularities, we observe that the Turkish naming, concerned with nature, is rich. The nouns of plants and animals had been enriched by metaphors as a result of narrating based on the nature. To personify human characteristics and transferring them to animals, or on the contrary, to unify some characteristics of animals with human, had ornamented the Turkish vocabulary of the phrases and metaphors with the matchless treasuries. The separate and different studies on the periods of the Turkish Language will help to bring out these treasuries on the light. This study, which deals with the wild animals and predatory birds in the poems of the Chaghatai Period, enables us to see variety of Turkish Language in metaphors and using of the words outside of their real meanings. In this study we denoted that how the poets explain their expressions by the elephant, how they allude The Prophet Moses and his staff and how they express human soul using the Word “dog” Similar studies and researches on the other periods of the Turkish Language will show the map of the historical adventure of the words and meanings, and it enables us, to understand and remark the richness of our language.