Tarih, folklor, sosyoloji, psikoloji, felsefe, ahlak gibi birçok alanı ilgilendiren atasözleri; deyiş güzelliği, anlatım gücü ve kavram zenginliği bakımından çok önemli dil unsularındandır. Kısa ve özlü bir dil ile genellikle tek cümleden oluşan atasözleri, çok geniş manaları ifade etme kudretine sahiptir. Yerinde söylendiği zaman düşünceye kuvvet katan bu sözlerde, dilin bütün inceliklerinden ve musikisinden istifade edildiği görülür. Sözlü edebiyat ürünlerinin başında gelen atasözlerinde hayata dair her türlü hadise, bütün yönleriyle ve renkliliğiyle yer alır. Bu suretle atasözlerinde Türk milletinin dini, ahlakı, anlayışı, ortak değerleri, zihin yapısı, hayal gücü ve zekâ parıltıları bulunur. Ayrıca atasözlerinde sözlerin, tarihî süreçte, milli dil ve düşüncenin harmanlanmasıyla kalıplaşıp yerleştiği görülür. Bu çalışmaya konu olan Emåal ü Ne?ayi?-i Türkì adlı eser, 1910 yılında, İran Azerbaycanı’nın Meraga şehrinde, Mìrza ‘Eline?ì Meragì tarafından yazılmıştır. Emåal ü Ne?ayi?-i Türkì’de, Arap alfabesinin harf sırasına göre dizilmiş olan atasözleri yer almaktadır. Söz konu eserde atasözlerinin, ağız özellikleri korunarak kaydedilmiş olması ayrıca önem taşımaktadır. Eldeki çalışmada, Emåal ü Ne?ayi?-i Türkì’de yer alan atasözlerinin söz varlığı konu edinilmiştir. Bu suretle, Emåal ü Ne?ayi?-i Türkì’deki atasözlerinde geçen kimi kelimeler hem tarihî hem de modern Türk lehçeleri ve ağızları ile mukayese edilmiştir.

The proverbs that connected to lots of fields such as history, folklore, sociology, psychology, philosophy and morality are very important language characteristics in terms of expression beauty, eloquence and conceptual richness. The proverbs which usually consist of one sentence with a brief language have the power of expressing the wide range of meanings. When said in the right time, these sayings give power to the thought and we can see that they are made use of the music of language. All kinds of events about the life with every aspects and colorfulness are present in proverbs, the products of oral literature. So we can see the religious, moral, understanding, common values, mental state, imagination and intelligence glitters of Turkish nation. Also it is seen that sayings in the proverbs have become stereotyped with the blend of national language and thought in the process of history. Emåal ü Ne?ayi?-i Türkì was written by Mìrza ‘Eline?ì Meragì in Meraga city of Iran Azerbaijan in 1910. In the Emåal ü Ne?ayi?-i Türkì, there are proverbs ordered according to letters lined up of Arab Alphabet. In this manuscript it is important that the proverbs were written by saving the dialect characteristics. In this study, vocabulary of proverbs in the Emåal ü Ne?ayi?-i Türkì have been examined. Thus, some words in the work have been compared with historical and modern Turkish dialects.