Ermeni meselesi, Osmanlı Devleti’nin son elli yıllına damgası vurmuş bir problem olarak bugüne kadar pek çok akademik ve özel çalışmaya konu olmuştur. Bu mesele, siyasi veya konjonktürel tandanslardan çok çabuk etkilenme potansiyeline sahiptir. Bu çalışmada geleneksel nüfus, mukatele veya ıslahat gibi tartışmalara çok fazla girilmeden, Ermeni meselesinin diplomatik yönü üzerinde durulmuş ve Osmanlı Arşivi’nin hariciye evrakı olabildiğince titiz bir şekilde incelenmiştir. Hariciye evrakı içerisinde, Osmanlı Devletinin resmi politik söylemine muhalif gazete tercümelerinin de olmasının, bu çalışmanın objektifliğine katkı yaptığı düşünülmektedir. İnceleme sonunda, meseleye, Osmanlı Hariciye bürokrasisi, yabancı gazeteler ile yabancı ülke sefirlerinin ve devlet başkanlarının penceresinden bakmak mümkün olmuştur. Ayrıca Osmanlının bu konu ile ilgili olarak ortaya koymuş olduğu irade, diplomatik ilişkilerin seyri, kullanılan dil ve üslup ile ilgili önemli veriler ortaya çıkarılmıştır. Bu verilerin, azınlık tartışmalarının yapıldığı günümüz Türkiye’sinde daha anlamlı olacağına inanılmaktadır. Farklı ülkelere ait gazete tercümeleri ile hem ülkelerin Ermeni meselesine yaklaşımları tespit edilebilmiştir. Diğer taraftan kendi aralarındaki rekabet daha açık bir şekilde ortaya konmuştur. Hariciye evrakı üzerinde odaklanılması yabancı devletlerin konu ile ilgili girişimlerine karşı Osmanlı Devleti’nin ortaya çıkan reflekslerini görebilme olanağı sunmaktadır. Bu anlamda Osmanlı Devleti’nin ortaya koyduğu diplomasinin dışarıdan nasıl göründüğü de yine bu evrak sayesinde tespit edilebilmiştir. Bu diplomatik ilişkiler Osmanlı Devleti’nin reformlar konusundaki çabasını da yakından etkilemiştir. Bu süreçte yapılan bazı ihmaller ve hatalar da Osmanlı ve Türkler adına telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurmuştur.
Armenian issue, as a problem which had effected the last fifty years of Ottoman State has been handled by many academic and i
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
